سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 551

درس پانصد و چهارم

اشاره

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد للّه ربّ العالمین و الصّلوه و السّلام علی سیّدنا و مولینا و نبیّنا أبی القاسم محمّد صلّی اللّه علیه و آله و سلّم و علی آله الطیّبین الطّاهرین المعصومین و لعنه اللّه علی أعدائهم أجمعین، من الآن الی قیام یوم الدّین.

بررسی معنای حکومت یک دلیل بر دلیل دیگر

معنای حکومت این است که دلیل حاکم یک جهتی را مورد تعرض قرار داده است و از نظر دلالت لفظی دلالت بر آن جهت می کند که دلیل محکوم نیز به همین کیفیت؛ یعنی به عنوان دلالت لفظی آن معنا را تعرض نکرده است و در حقیقت، نسبت بین دلیل حاکم و دلیل محکوم، نسبت تعرّض و عدم تعرّض است و ما می دانیم که بین این دوتا هیچ گاه منافات نمی تواند تحقق پیدا بکند. چیزی را که یکی از دو دلیل به هیچ وجه متعرض نشده است، اگر دلیل دیگری آن معنا را متعرض شد و به دلالت لفظی افاده کرد، روی حساب، بین الدلیلین منافاتی نمی تواند تحقق پیدا بکند و باز روی این جهت، دیگر ما بین این دو دلیل نسبت سنجی نمی کنیم که آیا نسبت آنها عموم و خصوص مطلق است یا عموم خصوص من وجه است؟ رعایت این نسبتها، در رابطۀ با تقدیم از جهت ظهور لفظی است و الاّ از نظر حاکمیّت و محکومیت، این نسبتها هیچ ملاحظه نمی شود.