سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 556

است. اما«ما جعل علیکم فی الدین من حرج»، انگشت را روی مرحلۀ جعل گذاشته است، گفته: در دین در رابطۀ با امر حرجی و فعل حرجی، اصلا لبۀ جعل به آن تعلق نگرفته است، در دائرۀ جعل نیامده است. اگر از شما پرسیدند: «الوضوء واجب» را معنا کن، آیا کلمۀ جعل را در کار می آورید؟

(سؤال... و پاسخ استاد:) «ما جعل علیکم فی الدین من حرج»، همان نتیجۀ تقیید را دلالت می کند امّا به لسان حکومت. گفتیم: فرق است که بگوید: «الوضوء الحرجی لیس بواجب» که تقیید رسمی است مثل«لا تعتق رقبه کافره» در مقابل«اعتق رقبه»، این یک تقیید رسمی است که مدلول لفظی احد الدلیلین را دلیل دیگر تقیید می کند. امّا اگر به این تعبیر مورد بحث مطرح شد، عنوان تقیید را از دست می دهد و عنوان حکومت پیدا می کند.

ورود از نظر استقلال و عدم استقلالش نسبت به حکومت

عمده این جهت است که آیا اینکه در اصطلاح و در لسانها متداول است که ورود را در مقابل حکومت و در مقابل تخصیص و تقیید قرار می دهند که تخصیص و تقیید یک مرحله است، حکومت یک مرحلۀ دیگر، ورود را یک امر ثالثی بیان می کنند. همان طوری که در لسان مرحوم آخوند بود که می فرمود: علّت تقدّم امارات بر استصحاب، مسألۀ ورود است نه مسألۀ حکومت و نه مسألۀ توفیق عرفی، می خواهیم ببینیم آیا ورود به عنوان یک شیء مستقلی آن هم در رابطۀ با ادلۀ لفظیه می تواند مطرح بشود، یا ورود هم یکی از شعب حکومت است، یکی از شاخه های حکومت است؟

آن طوری که ورود را بیان می کنند، ورود عبارت از این است که موضوع حکم نفی بشود امّا نه تکوینا بلکه تعبدا و به کمک دلیل شرع. به این اصطلاحا ورود گفته می شود.

ما اگر ورود را به عنوان یک شاخۀ حکومت مطرح بکنیم، علّت تقدم آن برای ما روشن است. امّا اگر ورود، یک عنوان سومی پیدا بکند، ما سؤال می کنیم که ملاک تقدّم در ورود عبارت از چیست؟ شما ملاک را برای ما روشن بکنید.

تا به حال ما به دو ملاک دست پیدا کردیم: یک ملاک، مسألۀ اقوائیّت ظهور است که در مسألۀ تخصیص و تقیید اصطلاحی مطرح است. «لا تکرم الفساق من العلماء» نسبت به«اکرم العلماء»، «لا تعتق الرقبه الکافره» نسبت به«اعتق الرقبه»، این ملاکش روشن