سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 558

اتحاد ورود و حکومت از نظر ملاک تقدّم

ما خارجا دیدیم که عنوان سومی وجود ندارد. چرا دلیل وارد مقدم بر دلیل مورود است؟ علّت آن همانی است که در باب حکومت است. اگر دلیل گفت: «اکرم العالم» و دلیل دیگر گفت: «زید لیس بعالم» که شما اصطلاحا اسم اینجا را ورود می گذارید، علّت تقدم«زید لیس بعالم» بر«اکرم العالم» چیست؟ آیا غیر از این است که«اکرم العالم» تعرضی به این معنا ندارد که زید عالم است یا نه؟ کاری به این کارها ندارد که چه کسی عالم هست و یا نیست، فقط می گوید: هرکسی عالم شد، تکریمش بکن. امّا این دلیل، نفی موضوع می کند و می گوید: «زید لیس بعالم» برای نفی عالمیّت زید تعرض پیدا کرده بدون اینکه«اکرم العالم»، نسبت به اثبات آن و یا نفی آن، تعرضی داشته باشد. «اکرم العالم» نه متعرض اثبات«زید عالم» است و نه متعرض نفی«زید عالم» است امّا این دلیل، متعرض نفی این معنا است و می گوید: «زید لیس بعالم».

(سؤال... و پاسخ استاد:) بحث در این است که ما علّت تقدم را بررسی بکنیم. در تخصیص و تقیید دیدیم علّت تقدم، مسألۀ اقوائیت ظهور است و در باب حکومت هم عدم منافات بین تعرض و لا تعرض است، در ورود چه علتی برای تقدم می توانیم پیدا بکنیم؟ اگر علّت ثالثه ای برای تقدم توانستیم پیدا بکنیم، این اصطلاح درست است اما اگر نتوانستیم ناچار هستیم بگوییم که ورود، شاخه ای از حکومت است و ملاک تقدم در ورود، همان ملاک تقدم در حکومت است.

پرسش:

1 - معنای حکومت یک دلیل بر دلیل دیگر را توضیح دهید.

2 - آیا بین دلیل حاکم و محکوم، تعارض وجود دارد؟ چرا؟

3 - دلیل وسعت دایره حکومت چیست؟

4 - ورود را از نظر استقلال و عدم استقلالش نسبت به حکومت توضیح دهید.

5 - آیا ورود، همان حکومت است؟ توضیح دهید.