سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 566

خبر واحد را حجّت می کند، هر دو دلیل لفظی است، امّا در عین حال، تقدّم، تقدّم حکومتی نیست بلکه تقدّم، تقدّم ورودی است برای اینکه آن می گوید: حجّت را به لا حجّت نقض نکن و خودش نمی گوید: «و انا حجّه». اگر خودش می گفت: «و انا حجّه» این حکومت می شود. خودش می گوید: نماز جمعه در زمان غیبت واجب نیست. دلالت لفظی آن بیشتر از این مقدار نیست امّا ما وجدانا به لحاظ ادله ای که قائم شده است بر حجّیت خبر واحد، می بینیم که«انّه حجه». لذا می گوییم: آن دلیل گفت: «لا تنقض الحجّه باللا حجه» و ما وجدانا می بینیم که خبر واحد حجه.

پس همان طوری که تقدّم دلیل حرمت شرب توتون، بر قاعدۀ قبح عقاب بلابیان به نحو ورود است، به همین نحو هم تقدّم خبر واحد و دلیل حجیّت خبر واحد بر«لا تنقض الیقین بالشک» تقدّم ورودی است. آن می گوید که حجّت به لا حجّت نباید نقض بشود و ما می بینیم که«هو حجّه قامت علی عدم وجوب صلاه الجمعه فی عصر الغیبه».

در نتیجه، بیانات امام بزرگوار(ره) در رابطۀ با مقام دلالت و مقام ظهور، به قوّت خودش باقی است امّا چون ما یک ملاک سومی که مربوط به مقام دلالت و ظهور نیست پیدا کردیم، روی این ملاک سوم، مسألۀ ورود را پیاده می کنیم و از آنجا فهمیده می شود که بین ورود و حکومت، مسألۀ مقابله مطرح است نه اینکه ورود به عنوان یک شاخه ای از حکومت مطرح باشد. کما اینکه معلوم شد که اگر دلیلی گفت: «اکرم العلماء» و دلیل دیگر گفت: «زید لیس بعالم» با اینکه دارد نفی موضوع می کند، عنوان آن عنوان حکومت است و مربوط به مقام دلالت است امّا اگر عملا طوری بود که وجود دلیل مقدّم، موضوع را از نظر دلیل مؤخّر سلب می کرد بدون اینکه زبان چنین حرفی را داشته باشد، از آن تعبیر به ورود می شود و ضمنا هم معلوم شد که تقدّم امارات بر استصحاب بر پایۀ ورود استوار است و هیچ ارتباطی به تخصیص یا حکومت پیدا نمی کند.

پرسش:

1 - آیا طبق مبنای امام(ره) ملاک تقدّم یک دلیل بر دلیل دیگر منحصر به دو مورد است؟

2 - امکان تصور ملاک مستقل برای تقدّم به نحو ورود را توضیح دهید.

3 - آیا حکومت به ادله لفظیه اختصاص دارد؟ چرا؟

4 - آیا می توان ملاک حکومت را از ملاک ورود در ادله لفظیه جدا کرد؟ توضیح دهید.

5 - تقدّم دلیل خبر واحد بر دلیل استصحاب به چه نحو است؟ شرح دهید.