سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 57

و ما حکم تعلیقی نداریم که استصحاب بکنیم، تعلیق در حکم وجود ندارد. لذا استصحاب تعلیقی را به آن کیفیتی که محل نزاع و بحث است، ایشان منکر هستند لکن فرموده اند: در موارد استصحاب تعلیقی؛ یعنی جاهایی که دیگران می خواهند استصحاب تعلیقی را جاری کنند، ما یک استصحاب تنجیزی در آن موارد داریم. تمامی مواردی که دیگران؛ یعنی مشهور مثلا به استصحاب تعلیقی تمسک می کنند، ما نتیجۀ همان استصحاب تعلیقی را با اجرای یک استصحاب تنجیزی به دست می آوریم و از راه استصحاب تنجیزی، همان نتیجه را می گیریم.

حل مشکل استصحاب تعلیقی از راه استصحاب تنجیزی

آن استصحاب تنجیزی موردنظر مرحوم شیخ چیست و چطوری آن استصحاب تنجیزی را جاری می کنیم؟ ایشان فرموده است که ما استصحاب بقای سببیت می کنیم، استصحاب بقای ملازمه می کنیم، به این کیفیت که می گوییم: از دلیل شرعی استفاده می شود که بین غلیان عنب و بین حرمت، سببیت وجود دارد، بین غلیان عنب و حرمت، ملازمه وجود دارد، خود سببیت یک امر تعلیقی نیست، سببیت یک واقعیت تنجیزی است، ملازمه یک واقعیت تنجیزی است؛ یعنی سببیّت دیگر معلق بر چیزی نیست. اگر شما گفتید: نار سببیت دارد برای حرارت ولو اینکه ناری هم وجود نداشته باشد، حرارتی هم وجود نداشته باشد لکن سببیّت یک واقعیت است، ملازمه واقعیت است، منتها سببیت و ملازمه گاهی در مسائل تکوینی است، مثل سببیت نار برای حرارت، این امر تکوینی است؛ اما گاهی از اوقات سببیت شرعی است، مثل سببیت غلیان عنب برای حرمت عنب و برای نجاست عنب. پس در حقیقت، عنوان سببیت یک حکم تنجیزی و یک حکم غیر تعلیقی است. ملازمه هم همین طور است، ملازمه ای که در باب اصول بحث کردیم بین وجوب مقدمه و وجوب ذی المقدمه است، این ملازمه یک امر تعلیقی نیست، بلکه یک شیء تنجیزی است.

بعد مرحوم شیخ می فرماید: ما در باب عنب و غلیان، بعد از آن که عنب تبدّل به زبیب پیدا کرد و بعد از زبیبیّت غلیان پیدا کرد، به جای استصحاب قضیه تعلیقیه و حکم تعلیقی، یک استصحاب تنجیزی جاری می کنیم و آن استصحاب سببیت یا استصحاب ملازمه است و از این استصحاب سببیت و ملازمه، نتیجه می گیریم که زبیب«بعد الغلیان