سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 578

که حجّیّت یقین حجّیّت ذاتیه است، اما همین یقین را شارع به عنوان تعبّد می خواهد حجّیّتی به او بدهد برای الان که برای شما مشکوک است، برای الان که طهارت صبح برای شما غیر متیقن است. وقتی که می گوید: «لا تنقض الحجّه باللا حجه»، یعنی اعتبار حجّیّت حجّت باقی است تا زمانی که حجّتی برخلاف نیامده است، منتها اعتبار حدوثی آن ارتباط به عقل دارد. عقل یقین را حجّت ذاتیه و حجّت فی نفسه می داند اما چون یقین بقاء وجود ندارد، اینجا شارع اعمال تعبّد می کند. مثل اینکه شارع می گوید: «انا جعلت الیقین حجّه بالاضافه الی زمان اللاحق»، این معنای«لا تنقض الحجّه باللا حجه» است.

عدم بقای موضوع برائت شرعیه با وجود استصحاب

وقتی که خود شارع یک حجّیّت تعبّدیه به یقین به لحاظ زمان لاحق، می دهد و می گوید: من او را حجّت قرار دادم، آیا موضوع برائت شرعیه می تواند محفوظ باشد؟ موضوع برائت شرعیه آنجایی بود که حجّتی درکار نباشد. موضوع اصاله الاباحه آنجایی بود که حجّتی درکار نباشد. موضوع اصاله الطهاره آنجایی بود که حجّتی درکار نباشد.

خود شارع به لسان«لا تنقض الیقین بالشک» می گوید: من تعبّدا یک حجّیّتی به یقین برای زمان شک دادم. پس در حقیقت مفاد«لا تنقض الیقین بالشک» بقای حجّیّت حجّت است، «الی ان یقوم حجّه علی خلافه»، اما حالا که«لم یقم، هذه حجّه الی ان یقوم الحجّه». وقتی که«هذه حجّه» با وجود حجّت، دیگر«رفع ما لا یعلمون» نمی تواند نقشی داشته باشد، اصاله الطهاره و اصاله الاباحه نمی تواند پیاده شود.

(سؤال... و پاسخ استاد:) در مطلق حجّت، استحکام وجود دارد، منتها استحکامی که در یقین وجود دارد قوی تر است، اما در حجّتهای دیگر نیز استحکام هست. اگر شارع ظنی را حجّت قرار داد، به لحاظ حجّت بودنش استحکام پیدا می کند، ولو اینکه استحکام یقینی در آن نباشد. این بیان معنایش این نیست که ما از خود یقین برویم سراغ متیقن. ما هیچ وقت در«لا تنقض الیقین بالشک» سراغ متیقن نمی رویم آن طوری که مرحوم شیخ بیان کردند.

بیان بودن دلیل استصحاب بر حکم

یا مسأله را اینجوری پیاده کنیم که به خود«لا تنقض الیقین بالشک» به عنوان اینکه