سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 67

تعارض آن تساقط است، و بالنتیجه استصحاب تعلیقی از اثر ساقط می شود.

البته در ذهن شما نمی آید که پس استصحاب تنجیزی هم نباید حجیّت داشته باشد، استصحاب تنجیزی دائما معارض با تعلیقی نیست، تعلیقی دائما معارض با استصحاب تنجیزی است، و الاّ این همه استصحابات تنجیزیه شما جاری می کنید، استصحاب وجوب نماز جمعه، این استصحاب تنجیزی است بدون اینکه معارض هم داشته باشد.

کثیری از استصحاب تنجیزیه بلامعارض است. این گرفتاری در این طرف وجود دارد که استصحابات تعلیقیه دائما معارض با استصحاب تنجیزیه است.

(سؤال... و پاسخ استاد): روی همان مبنایی که مرحوم محقق، ایشان اصلا استصحاب تعلیقی را جاری نمی دانست، بحث ما در مرحلۀ ثانیه، بعد الفراغ عن المرحله الاولی است، یعنی در مرحلۀ اولی ما باید استصحاب تعلیقی را حجت بدانیم. امّا اگر در مرحلۀ اولی ما حجت ندانستیم، چه معارض باشد و چه نباشد، هو لیس بحجه. این بحث در معارض اصلا جایش آنجائی است که با قطع نظر از معارضه استصحاب تعلیقی را جاری بدانیم، به همان کیفیتی که خودمان عرض کردیم.

امّا بیانی که مرحوم نائینی(اعلی الله مقامه الشریف) داشتند با قطع نظر از اشکالاتی که به نظر می رسید، ولی نتیجۀ آن بیان این بود که اصلا استصحاب تعلیقی فی نفسه جریان ندارد، می خواهد معارضه داشته باشد و یا نداشته باشد.

پس در این مرحلۀ ثانیه یک چنین حرفی زده شده است. «و هو ابتلاء الاستصحاب التعلیقی بمعارضه الاستصحاب التنجیزی دائما»، ما حتی یک مورد هم نمی توانیم پیدا بکنیم که استصحاب تعلیقی خالی از معارضه باشد، همیشه این معارضه تحقق دارد و در نتیجۀ استصحاب تعلیقی بی اثر است.

حکومت استصحاب تعلیقی بر استصحاب تنجیزی از نظر شیخ(ره)

مرحوم شیخ اعظم(اعلی الله مقامه الشریف) در کتاب شریف وسائل به عنوان جواب از این اشکال فقط یک جمله فرموده اند که ما قبول نداریم معارضه در کار باشد، ما معتقد هستیم که استصحاب تعلیقی حاکم بر استصحاب تنجیزی است. اگر در عرض هم بودند، این معارضه تحقق داشت، امّا اگر استصحاب تعلیقی حاکم بر استصحاب تنجیزی باشد، دیگر با وجود استصحاب تعلیقی نوبت به استصحاب تنجیزی معارض نمی رسد. امّا