سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 80

نجاست؛ یعنی استصحاب بقای نجاست با دلیلی که می گوید: هر چیزی که به ماء کر تطهیر بشود، «یکون طاهرا»، نمی سازد. پس علت معارضه اش روشن شد.

تقدم اصل سببی بر مسببی در صورت تعارض

از همین علت معارضه، شما پی به تقدّم اصل سببی بر اصل مسببی می برید؛ یعنی علت این که استصحاب بقای کریت تقدم دارد بر استصحاب بقای نجاست، از همین راه روشن می شود که شما وقتی استصحاب بقای کریت کردید، صغرا درست کردید، کبرایش هم دلیل آمد و دلالت کرد، در حقیقت شما تعبدا قبول کردید، دیگر شکی در عدم بقای نجاست ید ندارید؛ یعنی شارع به شما گفته: «الید طاهر» برای این این«الید» هم مصداق آن کلیت است که در کبرای کلیه مطرح شده است. شما وقتی صغرایش را درست کردید و کبرای کلیه هم پیش آمد، یکی از مصادیق کبرای کلیه، همین دست نجس شماست که با آب محکوم به کریت، تطهیر شده است؛ یعنی شارع گفته: «هذا کرّ» و شارع گفته است دست تو که با این کر تطهیر شده است، این«یکون طاهرا». خود شارع تعبدا رفع شک از شما کرده است. اما اگر بخواهید مسألۀ را از این طرف پیاده کنید، استصحاب بقای نجاست را جاری بکنید. ما دیگر یک کبرای شرعی در این طرف نداریم. کبرای شرعی در آن طرف وجود دارد. در ناحیۀ اصل سببی وجود دارد و رفع شک از مسبب می کند. البته حالا این بحث را تفصیلش را در آینده ان شاء الله باید با دقت ملاحظه بکنیم. ولی اینجا الان محل ابتلاء است.

پس علّت تقدّم اصل سببی بر اصل مسببی، این است که اصل سببی شرعا و تعبدا شک را در ناحیۀ مسبب رفع می کند؛ یعنی وقتی شارع گفت: «یدک طاهره»، دیگر شما شک بر بقای نجاست ندارید. وقتی که«کل ما طهر بماء الکر یکون طاهرا»، این آب هم مصداقش بود و دست شما هم تطهیر بماء کر شده است، به این کبرای کلیه دست شما محکوم به طهارت شد تعبدا، دیگر شما شک ندارید که بخواهید استصحاب بقای نجاست را جاری بکنید؟ پس در تقدّم اصل سببی بر اصل مسببی، این خصوصیّت معتبر است که باید آن مسبب، از آثار شرعیۀ سبب باشد و اصل جاری در سبب، تعبدا و شرعا رافع شک شما نسبت به مسبب باشد.

(سؤال... و پاسخ استاد): بحث در نجاست چیز دیگر نداریم. اینجا مسألۀ شک در