سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 82

است. چرا شما شک می کنید که این حلیّت تنجیزی، بعد الغلیان باقی هست یا نه؟ برای این که نمی دانید که آن حرمت تعلیقیه ای که در عنب ثابت بود، آیا آن حرمت تعلیقیه، بقا دارد یا ندارد؟ پس اگر استصحاب در حرمت تعلیقیه، به عنوان اصل سببی جریان پیدا کرد، دیگر جا برای استصحاب سببی باقی نمی ماند. جا برای استصحاب تنجیزی حلیّت باقی نمی ماند برای این که اصل سببی مقدم بر اصل مسببی است.

اشکال اینجاست که صرف سببی بودن و مسببی بودن، کفایت نمی کند. باید به همان کیفیتی که در آن مثال، مسألۀ را مطرح کردیم، به همان کیفیّت آنجا پیاده شود. حالا ببینیم به آن کیفیت، اینجا قابل پیاده شدن هست یا نه؟ شما وقتی استصحاب حرمت تعلیقیه را جاری کردید، نتیجۀ آن این است که آن حرمت تعلیقیه باقی است. نتیجۀ بقای حرمت تعلیقیه، این است که بعد الغلیان، حرمت فعلیه پیدا می کند. لازمۀ عقلی حرمت فعلیه، عدم بقای آن حلیت تنجیزیه است.

نظر استاد در تقدم اصل سببی بر مسببی در صورت تعارض استصحابین

ما قبول داریم که همۀ این لوازم بار می شود برای این که گفتیم: لازم اعم است. ترتّب این لوازم عقلی یک مسألۀ است؛ یعنی وقتی شما استصحاب حرمت تعلیقی را جاری کردید، خود معنای مطابقی استصحاب، حرمت تعلیقیه است. این حرمت تعلیقیه، وقتی که غلیان تحقق پیدا کرد، معلق علیه حاصل شد، تبدّل به حرمت فعلیه پیدا می کند و اگر یک شیئی حرمت فعلیه پیدا کرد، لازمۀ عقلی حرمت فعلیه، عدم حلیّت است که حلیّت مقتضای استصحاب تنجیزی است. این لوازم همه بار می شود و ما قبول می کنیم. حرمت تعلیقی، دنبالش حرمت فعلی بعد الغلیان است، دنبالش عدم حلیت است که عدم حلیت، رسما مقابل با استصحاب تنجیزی است. اما ترتّب این لوازم، چه ربطی به مسألۀ سببیت و مسببیت دارد؟ در سببیت و مسببیت، شارع باید رفع شک بکند. تعبّد، رفع شک بکند.

تعبد، حکم مسبب را روشن بکند.

در آن مثالی که عرض کردم، بعد از آن جریانات، چه کسی می گفت این دست طاهر است؟ شارع می گفت. برای این که شارع یک جا گفت: «هذا الماء کرّ» و یک جا گفت: هر چه به کر تطهیر شود، طاهر است. این دست من هم به کر تطهیر شده است. شارع گفت:

«هذا طاهر». وقتی شارع گفت«هذا طاهر»، دیگر معنا ندارد شما استصحاب بقای