سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 83

نجاست را جاری کنید. اما اینجا، چه کسی می گوید: «هذا لیس بحلال» عمدۀ نکته اینجاست. چه کسی می گوید: «هذا لیس بحلال» که تو دهنی به استصحاب تنجیزی بزند؟

برای این که در استصحاب تنجیزی، اولا: بحث روی حلیت است و ثانیا: بحث روی حلیّت فعلیه است. چه کسی می گوید: «هذا لیس بحلال فعلا»؟ اگر شارع می گفت، مانعی نداشت. شما با استصحاب تعلیقی، گفتید: شارع گفت: «هذا لیس بحلال فعلا»، وقتی خود شارع می گوید: «هذا لیس بحلال فعلا»، شما چه حق دارید استصحاب حلیت تنجیزیه را جاری بکنید؟ اما شارع، کجا گفته است«هذا لیس بحلال فعلا»؟ شارع یک دلیل دارد «العنب اذا غلی یحرم»، یک دلیل هم«لا تنقض الدلیل بالشک» دارد. شما به«لا تنقض الیقین بالشک»، حرمت تعلیقیه را ابقا کردید، مسألۀ تمام شد. عرض کردم نمی خواهیم بگوییم: آن لوازم بر او بار نمی شود؟ آن لوازم در عین این که لوازم عقلی است، ترتب پیدا می کند؛ یعنی شما می گویی: حالایی که حرمت تعلیقیه باقی است، حالا که غلیان پیدا کرد، پس حرمت فعلی است، پس«لیس بحلال». اینها همه ترتب پیدا می کند اما اینها ترتبهای عقلی است و ترتب عقلی، در بحث سببیّت و مسببیّت نمی تواند نقش داشته باشد. در سببیت و مسببیت، مسأله مستقیما با تعبّد و شرع ارتباط دارد؛ یعنی استصحاب سببی مستقیما و شرعا باید تودهنی به استصحاب مسببی بزند. اما اگر استصحاب سببی در جای خودش راکد ایستاده است، می گوید: من فقط حرمت تعلیقیه را می گویم، اما نمی گوید: «لا تنقض الیقین بالشک، هذا لیس بحلال فعلا». اگر می گفت: «هذا لیس بحلال فعلا»، شما جلوی استصحاب تنجیزی را می گرفتید اما وقتی چنین حرفی ندارد چه حق دارید که استصحاب تعلیقی را حاکم بر استصحاب تنجیزی قرار دهید؟ لذا این اشکال در مسألۀ سببیت و مسببیت، مطرح است. حالا ببینیم آیا این اشکال قابل جواب هست یا نه؟

پرسش:

1 - بیان بعض الاعلام راجع به کلام مرحوم آخوند(ره) در استصحاب تعلیقی چیست؟

2 - کیفیت عدم تعارض میان استصحاب تعلیقی و تنجیزی در بیان کفایه را توضیح دهید.

3 - آیا تعارض میان دو استصحاب تعلیقی و تنجیزی از نظر استاد وجود دارد؟

4 - چگونه اصل سببی بر مسببی در صورت تعارض استصحاب تعلیقی و تنجیزی مقدم می شود؟

5 - نظر استاد در تقدم اصل سببی بر مسببی در صورت تعارض استصحابین چیست؟