سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 87

بر اصل مسببی ذکر کردیم که گفتیم: علت تقدم اصل سببی بر اصل مسببی، حاکمیّت استصحاب جاری در سبب بر استصحاب جاری در مسبب است و گفتیم: معنای حاکمیت این است، معنای حاکمیت و قوام حاکمیت به دو چیز است: یکی مسأله سببیت و مسببیت است که این خودش اساس در باب حکومت است لکن گفتیم به صرف سببیت و مسببیت مسأله خاتمه پیدا نمی کند، یک جهت مهم دیگری هم در اینجا مطرح است و آن این است که اصلی که در سبب جاری می شود، این شک شما را، این حالت تردیدیۀ شما را که گفتیم: یک حالت تردیدیه بیشتر نیست، در رابطۀ با مسبب تعبدا برطرف می کند.

در آن مثالی که دیروز عرض کردیم، وقتی که استصحاب بقای کریت در این ماء حوض«مشکوک الکریه» جاری شد، استصحاب گفت: «هذا کر»، صغرا برای کبرایی محقق شد و آن کبرا این بود که هر چیزی به کر تطهیر بشود، این«یصیر طاهرا» و این همان کبرای«الکر مطهر» است که معنای«الکر مطهر»؛ یعنی هر چیزی که با کر شستشو بشود، «یصیر طاهرا»، استصحاب بقای کریت مصداق و صغرای کریت را درست کرد، «الکر متطهر» و هم«کل کر مطهر» به عنوان یک کبرای کلیه انطباق بر این صغرا پیدا کرد، وقتی که انطباق پیدا کرد معنایش این است که«الشارع و الدلیل الشرعی حکم»، «حکم» به اینکه این دست آلودۀ شما که با این آب«مشکوک الکریه» تطهیر شده است، گفت:

«هذا طاهر»، وقتی که شارع گفت: «هذا طاهر» و طهارت شرعیۀ ید برای شما ثابت شد، پس دیگر تردید چه معنا دارد؟ پس شک در بقای نجاست چه معنا دارد؟ شما نمی توانید بگویید: شارع می گوید: «هذا طاهر» امّا من شک در بقای نجاست دارم، نجاست با حکم به طهارت دوتا مطلب است.

عبارات مختلف در تردید برای اثبات یک نوع تردید

ما به شما گفتیم که شما در رابطۀ با نجاست ید سه جور حالت تردیدیه ندارید، دو جور حالت تردیدیه ندارید، یک حالت تردیدیه در رابطۀ با نجاست و طهارت ید برای شما ثابت است، شما نمی توانید بگویید: شارع می گوید: «یدک طاهره» امّا استصحاب می خواهد نجاست را ثابت بکند، می گوییم استصحاب که می خواهد نجاست را بگوید، اول حالت تردیدتان را برای ما روشن بکنید تا استصحابی که روی فرض حالت تردید