سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 15 صفحه 91

تعلیقی را جاری نمی دانستیم که اصلا نوبت به مسأله ثانیه و مسأله تعارض نمی رسید، پس هیچ فرقی بین اینجا و سایر موارد وجود ندارد.

(سؤال... و پاسخ استاد): جواب شما بطلانش واضح«عند المتشرعه» است برای اینکه در خود عنب، بیش از یک دلیلی که حکم تعلیقی را می گوید ما نداریم، عنب بعد از آنی که غلیان برایش پیدا شد، حرمت فعلیه پیدا کرد، اگر از متشرعه بپرسید که کی می گوید این حرام است؟ کسی جواب می دهد متشرعه، شارع می گوید: حرام است. آیا غیر از شارع کسی حکم می کند به حرمت فعلیه؟ آیا درست است که ما بگوییم: یک حکم تعلیقی بوده است امّا اکنون فعلیت آن مربوط به عقل است، عقل حکم می کند«بان هذا حرام بالفعل»، اینکه بلا اشکال درست نیست. پیدا است که این حکم؛ یعنی تبدل آن حکم تعلیقی به یک حکم فعلی بعد از تحقق معلّق علیه، موجب این نمی شود که اضافۀ آن به شارع از دست برود، اگر مولا گفت: «ان جائک زید فاکرمه»، زید منزل شما آمد، وجوب اکرام پیدا کرد، حالا این عبد می خواهد بگوید: اکرام زید بر من واجب شده است اگر از او بپرسند که کی واجب کرده است؟ جواب می دهد غیر مولا، یا مولا به این«ان جائک زید فاکرمه» این وجوب فعلی«بعد المجیء» را آورده است، لذا این یک مسأله ای است که هم عقلا و هم متشرعه در این جهت تقریبا موافق هستند. امّا در باب ترتب آن شاید مناقشه ای باشد که هنوز بیان امام تمام نشده است، ایشان یک«و ان شئت قلت» دارند.

(سؤال... و پاسخ استاد): این مربوط به عنب است، ما در زبیب می خواهیم استصحاب بکنیم، دلیل العنب که شامل زبیب نیست، اگر شامل زبیب بود که ما نیازی به استصحاب نداشتیم. این قسمت مهمی از بیان امام بود بعد یک تعبیر را به یک صورتی عوض می کنند به نحو«و ان شئت قلت» می فرمایند، که چیز مفیدی است آن را ان شاء الله عرض کنیم و ببینیم که در کلام ایشان به نظر مناقشه ای می رسد یا نه؟

پرسش:

1 - بیان حضرت امام(ره) در قبول حکومت استصحاب تنجیزی چیست؟

2 - معنای حاکمیت استصحاب در سبب بر استصحاب در مسبب را توضیح دهید.

3 - چه عبارات مختلفی در تردید، برای اثبات یک نوع تردید وجود دارد؟

4 - آیا تبدل حکم تعلیقی به یک حکم فعلی ممکن است؟