سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 16 صفحه 238

حضور وقت العمل بالمنسوخ آمده. اینکه ما می گفتیم: بعد حضور وقت العمل بالعام، عام بما هو عام که خصوصیتی ندارد. در نسخ، معتبر است که دلیل ناسخ، بعد از حضور وقت عمل به منسوخ صادر شده باشد. لذا عام بعد حضور وقت العمل بالخاص وارد شده و«یصلح ان یکون ناسخا للاتکرم الفساق من العلماء» و از آن طرف هم«لا تکرم الفساق» قبل حضور وقت العمل بالعام وارد شده حتی قبل از خود عام وارد شده و «یصلح ان یکون تخصیصا». اینجا چه کنیم؟

اینجا ثمره اش خیلی روشن است. اگر قائل به مخصّصیت شدیم، از حالا به بعد هم اکرام فاسق عالم حرام است اما اگر قائل به نسخ شدیم، از حالا به بعد، اکرام عالم فاسق واجب است. همان طور که اکرام عالم عادل واجب است. این یک مورد است که می توانیم دوران بین تخصیص و نسخ را مطرح کنیم و بعد باید در همۀ اینها بحث کنیم.

مورد دیگر روی همان احتمال مرحوم شیخ راجع به مخصّصات منفصله است. مبنای این صورت، همان احتمال است البته به این صورت: اگر اول«اکرم العلماء» را به طور طبیعی معمولی گفت بعد حضور وقت العمل بالعام و بعد«لا تکرم الفساق من العلماء» آمد. شما بگویید: اینجا چگونه امر دائر بین تخصیص و نسخ است؟

می گوییم: اما نسخش که برای شما روشن است برای اینکه«لا تکرم کل فاسق من العلماء» بعد از حضور وقت عمل به«اکرم العلماء» آمده، پس احتمال نسخ خیلی واضح است. احتمال مخصّصیت را چگونه اینجا بدهیم؟ مگر در تخصیص، شرط نبود که قبل حضور وقت العمل بالعام وارد شده باشد؟

می گوییم: روی پایۀ آن احتمال دوم مرحوم شیخ باید به این صورت بگوییم: احتمال دارد که این«اکرم کل عالم» به عنوان یک حکم واقعی مطرح نبوده و به عنوان یک حکم واقعی صادر نشده بلکه مصلحتی اقتضا می کرده که این«اکرم کل عالم» به عنوان یک حکم ظاهری مورد عمل، مطرح بشود و حکم واقعی آن است که دلیل خاص دلالت بر آن می کند، آن که«لا تکرم کل فاسق من العلماء» بر آن دلالت می کند. اگر این طور شد با اینکه بعد حضور وقت العمل بالعام آمده مع ذلک عنوانش، عنوان مخصصیت است.

عنوان بیان حکم واقعی است نه عنوان ناسخیت؛ یعنی از اول، حکم واقعی در مورد اکرام عالم فاسق همین بوده که«لا تکرم کل فاسق من العلماء» بر آن دلالت می کرده، منتها «اکرم العلماء» به لحاظ شمولش نسبت به عالم فاسق، بیانگر یک حکم ظاهری ناشی از