سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 16 صفحه 344

و امثال ذلک را پیاده نمی کنید؟ می فرماید: برای اینکه اگر بخواهیم پیاده کنیم باید یکی از این دو روایت را کنار بگذاریم. چگونه کنار بگذاریم؟ بگوییم: از امام صادر نشده چون معنای مرجّح صدوری، حکم به عدم صدور آن مرجوح است. باید بگوییم: آن مرجوح صادر نشده. با مادۀ افتراق آن مرجوح چه کار کنیم؟ بگوییم: به طور کلی صادر نشده و کنارش بگذاریم؟ آن که نمی شود. پس مادۀ افتراقش را چه کار کنیم؟ بخواهیم تبعیض قائل بشویم با یک روایت دو گونه برخورد بکنیم بگوییم: صادر شده به لحاظ مادۀ افتراق و صادر نشده به لحاظ مادۀ اجتماع، این تبعیض امکان ندارد برای اینکه ما دو روایت نداریم بلکه«لنا روایه واحده»، این روایت واحده یا صادر شده یا نشده اما اینکه یک روایت را دو جزء بکنیم بگوییم: نسبت به مادۀ افتراق که معارض ندارد، حکم به صدور این روایت می کنیم اما نسبت به مادۀ اجتماعش چون مرجوح است، می گوییم: «لم یصدر هذه الروایه».

ایشان می فرماید: ما از آنهایی هستیم که در قضایای حقیقیه، مسألۀ انحلال را قائل هستیم و می گوییم: قضایای حقیقیه برحسب تعدّد افراد موضوع، انحلال پیدا می کند؛ یعنی آیۀ حج برحسب وجود مستطیع های در عالم، به میلیاردها تکلیف، انحلال پیدا می کند. ما در قضایای حقیقیه این عقیده را داریم اما اینجا دست ما بسته است برای اینکه اینجا مسألۀ روایت است و ما یک روایت بیشتر نداریم. در رابطۀ با این طرف مرجوح، یک روایت است مثلا«لا تکرم الفساق» را یک راوی نقل کرده، پس یک روایت است. ما چطور می توانیم این«لا تکرم الفساق» را متبعض بکنیم بگوییم: نسبت به فاسق غیر عالم، صادر شده اما نسبت به فاسق عالم چون مرجوح است، صادر نشده؟ می فرماید: این در اینجا معقول نیست. ما نمی توانیم یک چنین کاری بکنیم. لذا در عین اینکه عامین من وجه را مشمول اخبار علاجیه می دانیم مع ذلک می گوییم: مرجّحات صدوری به عامین من وجه ارتباط ندارد. این مرجّحات صدوری برای آن تعارضهای بالتباین است، برای آن تعارضهای بالکلیه است اما در این تعارض فی الجمله راه برای ما بسته است و مرجّحات صدوری نمی شود اینجا پیاده بشود.

اما مرجّحات دیگر مانعی ندارد. اگر همین«لا تکرم الفساق» فرضا مادۀ اجتماعش مخالف با قرآن باشد، آن را کنار می گذاریم. مادۀ اجتماعش موافق با عامه باشد، کنار می گذاریم. مادۀ اجتماعش مخالف با شهرت فتوائیه باشد، کنار می گذاریم. مسألۀ ای لازم