سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 16 صفحه 39

الترجیح می کنیم و دیگری را کنار می گذاریم.

احتمال دوم این است که بنابر قاعدۀ«تعارضا و تساقطا» هر دو استصحاب را کنار بگذاریم و هیچ یک را جاری نکنیم.

احتمال سوم تخییر بین استصحابین که هرکدام را بخواهیم می توانیم جاری کنیم.

تخییر و تساقط در مواردی مطرح می شود که مسألۀ ترجیح یکی از دو اصل بر دیگری ممکن نباشد. نظیر دو استصحاب طهارتی که در دو مثال مذکور جاری کردیم آیا امکان دارد احد الاستصحابین نسبت به دیگری ترجیحی داشته باشد؟ یا مسألۀ ترجیح را بطور کلی باید کنار گذاشت برای این که از قبیل خبرین متعارضین نیست تا مرجّحاتی که در مقبولۀ عمر بن حنظله و اشباه ذلک ذکر شده است را به عنوان مزیّت اینجا مطرح کنیم.

آیا اجمالا در این موارد، بحث ترجیح معنا دارد یا نه؟

نکات موردنظر در باب ترجیح

همان طور که امام بزرگوار(ره) فرمودند؛ در ترجیح، دو جهت باید رعایت شود: یکی این که مرجّح طوری نباشد که حکومت بر طرف ذو الترجیح داشته باشد و یا محکوم طرف ذو الترجیح باشد. معنای مرجّح این است که طرف دارای ترجیح و مرجّح هر دو با هم وجودشان محفوظ باشد و الاّ اگر وجود مرجّح، وجود طرف دارای ترجیح را از بین ببرد یا طرف دارای ترجیح وجود مرجّح را نفی کند، معنا ندارد که ترجیح تحقق پیدا کند.

به عبارت روشن تر: معنای مرجّح این است که بتوان بین طرف دارای ترجیح و وجود مرجّح جمع کرد و هر دو را باهم ملاحظه کرد. مثلا در جریان دو استصحاب در مسألۀ متمّم و متمّم، نتیجۀ استصحاب اول، باقی بودن متمّم بر نجاست سابق است و نتیجۀ استصحاب دوم، باقی بودن متمّم بر طهارت سابق است. فرضا اگر خبر واحد معتبری با یکی از دو استصحاب موافقت کرد، آیا می توانیم آن خبر واحد معتبر را به عنوان مرجّح مطرح کنیم؟ نمی شود برای این که خبر واحد معتبر دلیل اجتهادی است و(به تقریبی که تحقیق آن را ذکر کردیم) امارات بر اصول عملیه و منها الاستصحاب ورود دارد و فرقی نمی کند که استصحاب با آن موافق باشد یا مخالف. آیا معنا دارد که این خبر واحد معتبر را به عنوان مرجّح مطرح کنیم؟ با وجود خبر واحد معتبر، زمینه برای جریان اصل باقی نمی ماند و چنین مرجّحی معنا ندارد.