سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 16 صفحه 529

می فرماید، معنای این تعلیل چیست؟ «فان المجمع علیه لا ریب فیه، ما معنا کون المجمع علیه لا ریب فیه»؟ این تعلیل هم اینجا نقش دارد، و در مسأله نقش اساسی دارد.

خصوصیت دیگری که اینجا موردنظر باید واقع شود این است، که امام علیه السلام، بعد از آن که می فرماید: خبر شاذ و آنچه که مشهور نیست، باید ترک شود، استدلال می فرماید به اینکه«انما الامور ثلاثه، امر بین رشده فیتّبع، و امر بین غیه فیجتنب، و امر مشکل یرد حکمه الی الله و الی الرسول،».

تثلیث در روایت

آیا این تثلیث اموری را که امام مطرح می کند، می خواهد خبر شاذ را در کدام قسم از این امور ثلاثه قرار بدهد؟ خبر شاذ را در«بیّن الغی» قرار بدهد و مصداق«بیّن الغی» قرار بدهد؟ یا می خواهد مصداق«امر مشکل یرد حکمه الی الله و الی الرسول» قرار بدهد؟ و باز مهم تر اینکه، می بینیم خود امام به تثلیث امور اکتفا نمی فرماید، مسأله را از رسول خدا «صلی الله علیه و آله» مجددا نقل می کند، می فرماید: «قال رسول الله: حلال بیّن و حرام بیّن و شبهات بین ذلک»، آیا در این تثلیث خود امام و اینکه پشتوانۀ تثلیث خودشان را تثلیث رسول خدا صلی الله علیه و آله»، قرار می دهند، کدامش را می خواهند اینجا منطبق بکنند؟ در رابطۀ با مجمع علیه ظاهرش این است که همان«بین رشد» را می خواهند منطبق کنند، جای بحث نیست. اما«و یترک الشاذ الذی لیس بمشهور بین اصحابک»، این را می خواهند داخل کدام یکی از آن دو قسم اخیر بکنند؟ آیا داخل در«بین الغی» است، داخل«حرام بین» است؟ یا داخل«امر مشکل» در تعبیر امام، و در«شبهات بین ذلک» در تعبیر رسول خدا است؟ این یک نکتۀ اساسی است که اینجا باید روی آن دقت شود، و خیلی هم این نکته در فهم مراد از روایت نقش دارد.

آخرین نکته ای که هست این است که ما می بینیم در سؤال بعدی سائل فرض شده که هر دو خبر مشهور باشند، «فان کان الخبران عنکم مشهورین قد رواهما الثقات عنکم»، آیا این شهرتی که هر دو خبر می تواند اتصاف به این شهرت داشته باشد، کدام شهرت است؟ راوی فرض کرده است، امام هم در جوابش نفرموده است که این فرض تو باطل