سیری کامل در اصول فقه: دوره ده ساله دروس خارج اصول محمد فاضل لنکرانی جلد 16 صفحه 556

صفات قاضی روایت یازدهم، روایت موثقه ای است که سکونی نقل می کند«عن ابی عبد الله(علیه السلام) قال، قال: رسول الله(صلی الله علیه و آله) انّ علی کل حق حقیقه، و علی کل ثواب نورا»، هر حقی یک علامت صدقی دارد و هر ثوابی یک روشنایی که دلیل بر ثواب بودن اوست، همراهش است، این را به صورت یک ضابطۀ کلی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) بیان می فرمایند، بعد می فرمایند: «فما وافق کتاب الله فخذوه و ما خالف کتاب الله فدعوه»، دیگر اختصاصی به خبرین متعارضین ندارد، این نشانۀ حقانیت هر روایتی است، «ما وافق کتاب الله فخذوه و ما خالف کتاب الله فدعوه».

بعضی از همین گروه عنوان را یک قدری بالاتر بردند، در این روایتی که خواندیم می گفت: «ما خالف کتاب الله فدعوه»، اما در بعضی از روایات به جای«ما خالف» این عبارت به کار برده شده است. روایت پانزده از همان باب، روایت ایوب ابن الحر، «قال:

سمعت ابا عبد الله(علیه السلام) یقول: کل شیء مردود الی الکتاب و السّنه. و کل حدیث لا یوافق کتاب الله فهو ذخرف» نمی فرماید«کل حدیث خالف کتاب الله. کل حدیث لا یوافق کتاب الله فهو ذخرف» نمی فرماید«کل حدیث خالف کتاب الله. کل حدیث لا یوافق کتاب الله فهو ذخرف» این مردود و باطل است، لیکن با اینکه«لا یوافق» تعبیر شده است، اما این را باید به همان معنای مخالف معنا کنیم، برای اینکه خیلی از موضوعات است که حکمش در روایات بیان شده است بدون اینکه در کتاب الله اثری از او وجود داشته باشد. مثلا روایت می گوید: «اذا شککت بین الثلاث و الاربع فابن علی الاربع»، ما بگوییم: «لا یوافق کتاب الله» است، به لحاظ اینکه در کتاب الله شک بین سه و چهار مطرح نشده است. اگر اینجوری معنا کنیم که لازمه اش این است که هر روایتی مطلبی را که در قرآن ذکر نشده بیان کرد این فاقد حجیت است. نه، با اینکه ظاهر تعبیر«لا یوافق» اعم از عنوان مخالفت است، لیکن در عین حال عرف از همین«لا یوافق» مخالفت استفاده می کند. نمی گوید: این روایت«اذا شککت بین الثلاث و الاربع فابن علی الاربع، این لا یوافق کتاب الله» است، آیا عرف اینجوری می گوید؟ چنین تعبیری عرف دربارۀ روایت نمی کند. پس با اینکه در این گروه یک چنین تعبیر وسیعی هم دیده می شود، لیکن مقصود از این لا یوافق به قرینۀ عرف همان مخالف است، پس این با همان روایت اول یک حکم را بیان می کنند، و مفاد هر دوشان این است که اگر روایتی با کتاب الله مخالفت