شرح فارسی کفایه الاصول آخوند خراسانی جلد 1 صفحه 35

فدعوی ان المستعمل فیه فی مثل هذا او هو و ایاک انما هو المفرد المذکر و تشخصه انما جاء من قبل الاشاره و التخاطب بهذه الالفاظ الیه فان الاشاره او التخاطب لا یکاد یکون الا الی الشخص او معه غیر مجازفه فتلخص مما حققناه ان التشخص الناشی من قبل الاستعمالات لا یوجب تشخص المستعمل فیه سواء کان تشخصا خارجیا کما فی مثل اسماء الاشاره او ذهنیا کما فی اسماء الاجناس و الحروف و نحوهما من غیر فرق فی ذلک اصلا بین الحروف و اسماء الاجناس.

پس بنابراین معلوم شد که اسماء اشاره وضع عام موضوع له عام و مستعمل فیه هم عام است ولی تشخص آنها به واسطه استعمال است یعنی وقتی که ما گفتیم خذ هذا موقع ایجاد باید تشخص داشته باشد چونکه شیء اگر تشخص پیدا نکند ایجاد نمی شود که آمده به عبارت الشّیء ما لم یتشخص لم یوجد سواء کان ذهنیا او خارجیا که در حکمت ثابت شده این مطلب.

وجود ذهنی یا خارجی احتیاج بتشخص دارد

قوله:فدعوی ان المستعمل فیه الخ.

پس ادعاء اینکه مستعمل فیه در مثل هذا که مفرد مذکر از اسماء اشاره است و هو که مفرد مذکر مغایب از ضمایر است و ایاک که مفرد مذکر مخاطب است همانا او و تشخص هذا و ایاک از قبل اشاره و تخاطب باین الفاظ است یعنی وقتی که ما هذا را گفتیم به اشاره تشخص پیدا می شود پس به درستی که اشاره یا تخاطب نیست الا اشاره و تخاطب بسوی شخصی اگرچه جمع هم باشد یعنی در مفرد که معلوم است هذا مثلا که اشاره بشخص مفرد است و در جمع هم اشاره بفرد فرد این جمع است چونکه جمع از مفرد مرکب شده پس مفرد در او هست و اشاره ما بسوی مفردات جمع است این حرف مجازفه و زورگوئی نیست یعنی وضع اسماء