شرح فارسی کفایه الاصول آخوند خراسانی جلد 1 صفحه 40

کما آنکه از سید نقل شده است بعضی دیگر 26 عدد نوشته اند و بعضی 15 عدد و بعضی دیگر 13 عدد الی آخر اقوالی که گفته اند و اینکه می گوییم صحیح است استعمال او یعنی نیکو است و ممکن است ما قائل بشویم که اصلا مجاز لغوی نداریم و آنچه که مجازات لغوی می باشد بانواع و اقسام آنها تماما مجاز عقلی می باشد کما آنکه سکاکی قائل است و بنابراین اصلا نزاع برداشته می شود و

در عدد علاقه ها بیست پنج گانه مجاز لغوی

مشهور علاقه ها را که ذکر کرده اند از این قرار است:

1-نامیدن شیئی باسم سببش 2-نامیدن شیئی باسم مسببش 3-نامیدن شیئی باسم جزئش 4-تسمیه الشّیء باسم کل 5-تسمیته باسم ما کان 6-تسمیته باسم ما یکون 7-تسمیته باسم محله 8-تسمیته باسم ما یحل فیه 9-تسمیته باسم آلته 10-تسمیته باسم مشبه به 11-تسمیته باسم مطلق 12-تسمیته المطلق باسم المقید 13-اطلاق الاسم اللازم علی الملزوم 14-اطلاق الاسم الملزوم علی اللازم 15-ذکر الخاص و اراده العام 16-ذکر العام و اراده الخاص 17-حذف المضاف 18-حذف المضاف الیه 19-اطلاق الشّیء و اراده ما یجری فیه 20-ذکر المبدل و اراده البدل 21-استعمال النکره المثبته فی العموم 22-استعمال المعرف باللام فی الواحد 23-و الحذف فی غیر ما ذکر 24-و الزیاده 25-و استعمال الضد فی الضد و غیر ذلک مما ذکروها.

قوله:و الظاهر الخ.

و ظاهر اینست که صحت استعمال لفظ در نوع خودش یعنی لفظی را استعمال کنیم و اراده نوع او را کنیم مثل ضرب که نوع ضرب که فعل و نصر و غیره باشند و هر فعلی که دلالت بر گذشته می کند اراده کنیم و یا مثل او را اراده کنیم یعنی مثلا ضرب را که استعمال کردیم اراده مثل و اقسامی که از ضرب است اراده کنیم