شرح فارسی کفایه الاصول آخوند خراسانی جلد 1 صفحه 47

و بالجمله فاذا اطلق و ارید به نوعه کما اذا ارید به فرد مثله کان من باب استعمال اللفظ فی المعنی و ان کان فردا منه و قد حکم فی القضیه بما یعمه و ان اطلق لیحکم علیه بما هو فرد کلیته و مصداقه لا بما هو لفظه و به حکایته فلیس من هذا الباب.

و لکن الاطلاقات المتعارفه ظاهرا لیست کذلک کما لا یخفی.

و فیها ما لا یکاد یصح ان یراد منه ذلک مما کان الحکم فی القضیه لا یکاد یعم شخص اللفظ کما فی مثل ضرب فعل ماض.

همین قضیه شخصیه هم خواهد شد چونکه این هم فردی از افراد طبیعت است و اگر استعمال لفظ را بر خود همین لفظ کردیم البته اینجا برمی گردد به آنجاها که استعمال لفظ را در لفظ کرده ایم و همان اشکالات در این موارد لازم می آید مثل اتحاد دال و مدلول و غیره لکن اطلاقات متعارفه طوری است که نفس خود قضیه ملفوظه را شامل نمی شود و این معنی قول مصنف است که فرمود:(و لکن الاطلاقات المتعارفه الخ)مثلا اگر کسی گفت کل خبری صادق شامل نفس خود همین قضیه شخصیه نمی شود کما لا یخفی.

اشکالات پنجگانه بر استعمال لفظ در لفظ

قوله:و فیهما ما لا یکاد الخ.

از این استعمالاتی که ذکر شد یک قسم از آنها خارج می شود مثل ضرب فعل ماض اگرچه این ضرب نوع است و گفتیم که شامل حال خود این قضیه شخصیه هم خواهد شد الا آنکه این ضرب نوع نیست چون این ضرب اسم است برای آن نوع و از این جهت مبتلا شده و فعل ماضی خبر اوست و در جائی شامل افراد می شود که نفس معنی فعل اراده بشود ولی مسلم اینجا اراده فعل نشده بلکه اسم است از برای آن نوع و از این جهت شامل حال خود لفظ ضرب نمی شود