سوژه سخنرانی فاطمیه صفحه 5

شرم و حیا

سخنرانی های کوتاه

9 منبراز جلوه های رفتاری حضرت زهرا(س)

شرم و حیا

یکی بیم و آزرم و شرم خدای که باشد ترا یاور و رهنمای (1)

«حیا حالتی همراه با احساس شرم، ملاحظه و فروتنی در مواجهه با دیگران، به ویژه در مقابل بزرگ تران، یا در مواجهه با امور را می گویند.» (2)

امام صادق علیه السلام درباره ارزشمندی حیا و آثار آن می فرماید: «لَوْلاَهُ (الْحَیاءُ) لَمْ یقَر ضَیفٌ وَلَمْ یوفَ بِالْعِدَاتِ وَلَمْ تُقْضَ الْحَوَائِجُ وَلَمْ یتَحَرَّ الْجَمِیلُ وَلَمْ یتَنَکَّبُ الْقَبِیحُ فِی شَی ءٍ مِنَ الْاَشْیاءِ حَتَّی اِنَّ کَثِیراً مِنَ الْاُمُورِ الْمُفْتَرَضَهِ اِیضاً اِنَّمَا یفْعَلُ لِلْحَیاءِ فَاِنَّ کَثَیراً مِنَ النَّاسِ مَنْ لَوْلاَ الْحَیاءُ لَمْ یرْعَ حَقَّ وَالِدَیهِ وَلَمْ یصِلْ ذَارَحِمٍ وَلَمْ یؤَدِّ اَمَانَهً وَلَمْ یعِفَّ عَنْ فَاحِشَهٍ اَفَلاَ تَرَی کَیفَ وَفَّی لِلْاِنْسَانِ جَمِیعَ الْخِلاَلِ الَّتِی فِیهَا صَلاَحُهُ وَتَمَامُ اَمْرِه؛ (3) اگر حیا نبود، حرمت مهمان نگاه داشته نمی شد، و به وعده ها عمل نمی شد، و حاجتها برآورده نمی شد، زیبایی `و هنجارها` انجام داده نمی شد، و از زشت `و ناهنجاریها` پرهیز نمی شد. حتّی بسیاری از کارهای واجب نیز تنها به دلیل حیامندی انجام می شود. همانا اگر حیا نبود، بسیاری از مردم حقوق پدر و مادر خویش را رعایت نمی کردند، و صله رحم انجام نمی دادند، و امانت را `به صاحبش` برنمی گرداندند، و نسبت به فحشا عفّت نمی ورزیدند؛ پس آیا نمی بینی که چگونه `خداوند` به انسان خصلتی را عطا فرمود که صلاح `دنیا و آخرتش ` و کامل کننده امورش در آن است.»

ویل دورانت درباره حیا می نویسد: «شرم، نوعی عقب نشینی مدبّرانه است که از ترس و پاکی می زاید. در اقوام متمدّن، حیا یکی از بهترین صوَر تعالی روح عشق است و تا شکوه و درخشندگی بی مانندی بالا می رود، و گاهی بر عمیق ترین دواعی نفسانی غالب می شود. این رفتار ظریفانه، از لطف و رقّتی عالی خبر می دهد. حیا پاداشهای خود را پس انداز می کند.» (4)

1- (8). شاهنامه فردوسی، براساس چاپ مسکو، به کوشش: دکتر سعید حمیدیان، قطره، تهران، 1379، چاپ پنجم، ج 7، ص 183.
2- (9). فرهنگ فشرده سخن، دکتر حسن انوری، سخن، تهران، 1382، ج 1، ص 881.
3- (10). سفینه البحار، شیخ عباس قمی، بنیاد پژوهشهای اسلامی آستان قدس رضوی، مشهد، 1416 ه. ق، چاپ اوّل، ج 1، ص 828.
4- (11). لذّات فلسفه، ویل دورانت، ترجمه عباس زریاب، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، تهران، 1385، چاپ هجدهم، ص 128 و 129.