سوژه سخنرانی محرم صفحه 206

انکار عملی در مقابل منکرات

پیامبر خدا در سفارش به علی علیه السلام فرمود: «یا علی مُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْکَرِ بِیدِکَ فَاِنْ لَمْ تَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِکَ وَاِلاَّ فَلا تَلُومَنَّ اِلاَّ نَفْسَکَ؛ (1) [1] ای علی! با دست خود امر به معروف و نهی از منکر کن. اگر نتوانستی با قلبت چنین کن. در غیر این صورت نباید کسی جز خودت را ملامت کنی.»

بالاترین مرتبه امر به معروف و نهی از منکر برخورد عملی و مستقیم است که خود مراحل چندگانه ای دارد و باید مورد توجه قرار گیرد. اگر از بین بردن منکر و یا وادار کردن به معروف با برخوردی ملایم و آرام ممکن باشد، برخورد شدید جایز نیست. معصومین علیهم السلام گاه با برخوردی ملایم به برطرف کردن عملی منکر اقدام می کردند و زمانی که چنین برخوردی را کافی نمی دیدند، برخوردی شدیدتر (نظیر کتک زدن با شلاق و امثال آن) می کردند، اگر این اقدامات نیز مؤثر نبود، با اجرای حدود الهی (گاه تا مرز کشتن گناهکار) به اصلاح جامعه می پرداختند. اگر اقامه دین خدا و از بین بردن منکرات شدتی بیش از این می طلبید، آن بزرگان به میدان جهاد می آمدند و شمشیر به دست می گرفتند، چنانچه سید الشهداعلیه السلام هدف از قیام خود را امر به معروف و نهی از منکر معرفی کرد.

امیر مؤمنان علی علیه السلام وارد بازار خرمافروشان شد، زنی را مشاهده کرد که گریه می کند و با مرد خرمافروشی بحث و جدل می نماید. حضرت علّت را پرسیدند. زن گفت:ای امیر مؤمنان! من از ا ین مرد خرما خریده ام ولی خرمای زیرین او مثل خرمای رویین که من دیده ام نیست. حضرت به مرد خرمافروش فرمود: پول این زن را پس بده، ولی مرد قبول نکرد. حضرت سه بار تکرار کرد، ولی باز هم فروشنده نپذیرفت. پس حضرت با شلاق خود او را کتک زد تا پول زن را پس داد. (2)