سوژه سخنرانی محرم صفحه 371

ستایش ذات حق

علی علیه السلام در خطبه اوّل نهج البلاغه ذات پاک حضرت احدیت را ستوده و ادراک حقیقت خداوندی را فراتر از افق اندیشه های محدود بشری می داند و می فرماید: «اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذی لا یبْلُغُ مِدْحَتَهُ الْقائِلُونَ... أَلَّذی لا یدْرِکُهُ بُعْدُ الْهِمَمِ وَلا ینالُهُ غَوْصُ الْفِطَنِ؛ حمد و سپاس خداوندی را سزاست که سخنوران از ستودن او عاجزند...؛ خدایی که افکار و اندیشه های بلندهمتان از ادراک ذات او ناتوان اند و غواصان دریای علوم به او دست نیابند.»

سعدی در این زمینه گفته:

نه ادراک بر کنه ذاتش رسدنه فکرت به غور صفاتش رسد

نه بر اوج ذاتش پرد مرغ وهمنه بر ذیل وصفش رسد دست فهم

چه شبها نشستم در این فکر گمکه دهشت گرفت آستینم که: قُمْ

و فردوسی می گوید:

به نام خداوند جان و خردکزین برتر اندیشه برنگذرد

نیابد بدو نیز اندیشه راهکه او برتر از نام و از جایگاه

و عطار نیشابوری:

ای ورای وصف و ادراک آمدهاز صفات واصفان پاک آمده