نیم قرن تدریس و تبلیغ حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی صفحه 118

با توجه به توانایی بالای ایشان در مزاح وخنداندن،(1)

معمولا برنامه­های ایشان با شوخی­های حکیمانه همراه است و مزاح به موقع ایشان، مانع خستگی مخاطب می شود. البته شوخی­های ایشان حساب شده و مناسب با موضوع است و چه بسا پیام هایی هم دارد. البته، حاج آقای قرائتی در خصوص بهره گیری از این شیوه، توصیه هایی دارد:

«خنده و خنداندن، شرایط و حدودی دارد:

1. خنداندن ومزاح شغل فرد و هدف او نباشد تا در آن افراط نماید و به همین عنوان شناخته شود. در مزاح، باید تعادل باشد. ( نه عبوس، نه دلقک) در اسلام، هم از کثرت خنده نهی شده است و هم از خشک و عبوس بودن. باید مزاح به عنوان نمک غذا و به اندازه باشد و مثل استراحت بین راه که در مسافرت انجام می گیرد. همچنین، در روایات، مزاح مناسب و محدود که در آن دروغ و حرف نامربوط نباشد، مطلوب شمرده شد.

2. خنده در حدّ تبسم باشد نه قهقهه و بدمستی و غفلت. طبق روایات، قهقهه از شیطان است و بهترین خنده، تبسّم است. (2) قرآن می فرماید که حضرت سلیمان علیه السلام وقتی می خواست بخندد، تبسم می کرد: «فَتَبَسَّمَ ضاحِکاً» (نمل/ 19)

3. سبب کینه وناراحتی دیگران نشود. مزاحی که در آن توهینی نباشد، مطلوب است. در برخی روایات، مزاح به عنوان فحش کوچک معرفی شده و سبب کینه ها به حساب آمده است.(3) و ظاهرا به مزاحی اشاره می­کندکه در آن، مسخره کردن دیگران یا طعنه ای باشد. در خنده، نباید تحقیر لهجه و چهره و تحقیر شهر و روستا و فرد و جامعه ای باشد. باید خنده، با حکمت و کوتاه و هدفمند باشد و انسان را غافل نکند. در حدیثی آمده که خدای تعالی، مزاح کننده ای را که در شوخی اش،

1- . حاج آقای قرائتی می فرمایند که: «خنداندن جزء ذاتم شده است. در یکی از جلسات فوت مرحوم پدرم، منبر رفتم و نا خود آگاه چند بار خنداندم آخر به من یادداشت دادند که در ختم پدرت منبر رفته ای. دیدم سخنرانی بدون خنده نمی توانم بکنم؛ لذا شب عاشورا نمی توانم منبر بروم.»
2- . «الْقَهْقَهَهُ مِنَ الشَّیْطَان» (کافی، ج 2، ص 664) «خَیْرُ الضَحَک التَبَسّم» غررالحکم، حکمت 4463.
3- . امیرالمؤمنین علیه السلام می­فرماید: «الْمِزَاحُ یُورِثُ الضَّغَائِنَ» (تحف العقول، ص 85) و امام صادق علیه السلام می­فرماید: «الْمِزَاحُ السِّبَابُ الْأَصْغَرُ» (کافی، ج 2، ص 665)