پیام قرآن جلد 1 صفحه 66

روی همگان باز است، و چیزی از آن مفیدتر نیست، و این همان چیزی است که ما درصدد آن هستیم.(1)

***

اکنون به سراغ عناوین دیگری که بر محور آثار «جهل» دور می‌زند، می‌رویم، تا با توجه به آثار منفی و مرگبار جهل، راه خود را به سوی علم و معرفت و آثار مثبت و حیات‌بخش آن بگشاییم.

***

26- دوزخیان جاهلانند

«وَلَقَدْ ذَرَأنا لِجَهَنَمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِ وَاْلِانْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَلَهُمُ اعْیُنٌ لا یُبْصِروُنَ بها وَلَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها اولِئکَ کَاْلَانْعامِ بَلْ هُمْ اضَلُ اولِئکَ هُمُ الْغافِلُونَ؛ ما بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم آنها دل‌هایی (عقل‌هایی) دارند که با آن اندیشه نمی‌کنند و نمی‌فهمند، و چشمانی که با آن نمی‌بینند، و گوش‌هایی که با آن نمی‌شنوند، آنها همچون چار پایانند، بلکه گمراهتر! آنها همان غافلانند» (اعراف 179)

«ذَرَأ» از ماده «ذراْ (بر وزن زَرْع) به معنی خلقت و ایجاد و آفرینش است، ولی به طوری که از «مقاییس اللغة» برمی‌آید ریشه آن به معنی «بذر افشاندن» می‌باشد، و شاید به همین دلیل «راغب» در «مفردات» معنی اصلی آن را «اظهار و آشکار ساختن» ذکر کرده، و بعضی مانند «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» معنای اصلی آن را «بسط و گسترش» می‌دانند.

و در آیه مورد بحث اگر منظور «خلقت و آفرینش» باشد معنای آیه این است که این‌گونه افراد که از مواهب خداداد که منابع و ابزار معرفت و شناخت است مانند قلب و گوش و چشم بهره نمی‌گیرند سرنوشتی جز دوزخ ندارند، گویی

1- علی علیه السلام فرمود:« لاکنز انفع من العلم؛ هیچ گنجی سودمندتر از گنج علم نیست»( بحارالانوار جلد 1، صفحه 183).