پیام قرآن جلد 3 صفحه 173

یکی از فنون فصاحت است که گوینده مطلب مسلّمی را که طرف قبول ندارد همراه آنچه او قبول دارد و شبیه آن است در یک عبارت بیان می‌کند تا هر دو اثبات شود.

ولی قرآن منتظر پاسخ آنها را از این سؤال نمی‌نشیند، و جوابی را که می‌بایست آنها بدهند خود می‌دهد، و می‌فراید: « (نه،) بلکه تنها او را می خوانید؛ و او اگر بخواهد، مش را که بخاطر آن او را خوانده اید، برطرف می سازد»: «بَلْ إِیَّاهُ تَدْعُونَ فَیَکْشِفُ مَا تَدْعُونَ إِلَیْهِ إِنْ شَاءَ».

«و آنچه را (امروز) همتای خدا قرار می دهید، (در آن روز) فراموش خواهید کرد»: «وَتَنسَوْنَ مَا تُشْرِکُونَ».

در گذشته نیز گفته‌ایم که بسیاری از مفسّران جمله «ارَأَیْتُکُمْ» را به معنای «اخْبِرُوْنی» (به من خبر دهید) تفسیر کرده‌اند، ولی ظاهر این است که معنای اصلی جمله محفوظ است، و تفسیری که ذکر کرده‌اند لازمه آن است (معنای اصلی جمله این است: آیا مشاهده کردید؟ آیا فکر نمودید؟(1)) به هر حال قرآن مجید در این آیات از روش عملی مشرکان گرفته، و بر ضد خودشان استدلال می‌کند.

***

در تمام شدائد به او پناه می‌برید

در چهارمین آیه همین مسأله در لباس زیبای دیگری مطرح می‌شود، نخست