- الطرق الی اللَّه ... 1
- اشاره 5
- طرق معرفة اللَّه 5
- اشاره 7
- 1. برهان تغییر و حرکت 7
- اشاره 8
- شرح مفردات 10
- تفسیر و جمعبندی 12
- منطق نیرومند ابراهیم علیه السلام در برابر بتپرستان 12
- رابطه افول و حدوث 18
- اشاره 23
- 1. برهان حرکت و مقدّمات آن 23
- توضیحات 23
- دلایل وجود حرکت در جوهر 27
- 2. راه یافتن به وجود خدا از طریق برهان حرکت 30
- 3. جهان متغیر است و هر متغیری حادث 31
- 4. حدوث جهان از طریق قوانین علمی امروز 32
- 2. برهان وجوب و امکان (فقر و غنی) 36
- اشاره 36
- اشاره 37
- شرح مفردات: 38
- همه نیازمند اویند 40
- تفسیر و جمعبندی 40
- توضیحات 47
- 1. برهان وجوب و امکان از نظر فلسفی 47
- 2. برهان غنا و فقر در روایات اسلامی 50
- اشاره 52
- 3. برهان علّت و معلول 52
- اشاره 53
- شرح مفردات: 54
- تفسیر و جمعبندی 56
- بازپرسی عجیب! 56
- توضیحات 60
- برهان علّت و معلول در فلسفه و کلام 60
- 2. گستردگی و کاربرد وسیع قانون علّیّت 61
- 1. تعریف اصل علّیّت 61
- 3. سرچشمه شناخت قانون علّیّت 62
- 4. اقسام علّت 65
- توضیح برهان علّیّت: 66
- 4. برهان صدّیقین 69
- اشاره 69
- اشاره 70
- شرح مفردات 72
- قرآن و برهان صدّیقین 74
- تفسیر و جمعبندی 74
- آفتاب آمد دلیل آفتاب 76
- احاطه وجودی خداوند 78
- آغاز و انجام تویی! 80
- او روشنی بخش جهان است 82
- توضیحات 85
- 1. برهان صدّیقین در روایات اسلامی و دعاها 85
- 2. توضیح برهان صدّیقین 88
- اشاره 92
- 5. راهی به سوی اواز درون (فطرت خداشناسی) 92
- اشاره 93
- شرح مفردات 97
- آفرینش ثابت و پایدار 99
- تفسیر و جمعبندی 99
- هنگامی که در طوفان حوادث گرفتار میشوند 100
- آنها نیز اعتراف دارند 106
- پیمان عالم ذر 109
- توضیحات 120
- 1. عالم ذر در روایات اسلامی 120
- 2. کدام فطرت، فطرت عقل، یا دل؟ 124
- 3. شواهد زنده فطری بودن ایمان به حق 125
- 4. فطرت در روایات اسلامی 134
- اشاره 138
- یکتایی ذات پاک او (مهمترین اصل در شناخت خدا) 138
- اشاره 139
- شرح مفردات 144
- گناه نابخشودنی! 146
- تفسیر و جمعبندی 146
- بزرگترین ستم! 150
- سقوط وحشتناک 151
- مبارزه با شرک را از ابراهیم علیه السلام بیاموزید 159
- این همه اهمیت به مسأله توحید و شرک چرا؟ 162
- توضیحات 162
- دلایل توحید 166
- اشاره 166
- 1. گواهی فطرت بر یکتایی خداوند 167
- اشاره 167
- اشاره 168
- تفسیر و جمعبندی 170
- آنجا که نور توحید میتابد! 170
- در تمام شدائد به او پناه میبرید 173
- نوری که در میان امواج ظلمات میدرخشد 176
- 2. هماهنگی جهان دلیل دیگری است 180
- اشاره 180
- اشاره 181
- شرح مفردات 183
- درست نگاه کن، هیچ ناهماهنگی نمیبینی! 185
- تفسیر و جمعبندی 185
- اگر در جهان دو خدا وجود داشت ... 187
- توضیحات: 189
- 1. وحدت جهان آفرینش از دیدگاه علوم 189
- 2. توضیح برهان تمانع 192
- اشاره 192
- پاسخ به دو سؤال 193
- اشاره 198
- اشاره 199
- خداوند بر یگانگی ذات خود گواه است 200
- تفسیر و جمعبندی 200
- او اوّل و آخر و ظاهر و باطن است 203
- 1. او یک حقیقت نامتناهی است 206
- توضیحات: 206
- 2. حقیقت بیانتها حتماً یکی است 208
- 3. دلیل صرف الوجود در احادیث اسلامی 209
- 4. دلیل فیض و هدایت 211
- اشاره 211
- اشاره 212
- دعوت عمومی پیامبران به خدای یکتا 213
- تفسیر و جمعبندی 213
- آیا دلیلی بر شرک دارید؟! 216
- توضیحات 217
- فیض و هدایت در روایات اسلامی 217
- 6. توحید و ادلّه نقلی 219
- 5. برهان ترکّب 219
- اشاره 221
- سرچشمههای مهمّ شرک 221
- 1. پیروی از اوهام 221
- اشاره 222
- شرح مفردات 225
- فرو رفتن در عالمی از اوهام! 227
- تفسیر و جمعبندی 227
- نامهای بینشان 228
- تکیه بر حدس و تخمین 230
- اشاره 236
- اشاره 237
- چرا خدا را نمیبینیم؟! 239
- تفسیر و جمعبندی 239
- همین درخواست را از موسی علیه السلام کردند 241
- بگذار به آسمان بروم خدا را ببینم! 243
- لابد منتظرند خدا نزد آنها بیاید؟ 246
- توضیحات 248
- چرا در عالم حس خانه کردهاند؟! 248
- اشاره 251
- 3. منافع خیالی 251
- اشاره 252
- شرح مفردات 254
- تفسیر و جمعبندی 255
- بتها شفیعان ما هستند؟! 255
- 1. سرچشمه پندار شفاعت 258
- توضیحات: 258
- 2. نفوذ بتپرستی در میان اعراب 260
- 3. عوامل دیگر شرک و بتپرستی 263
- اشاره 264
- 4 و 5. عامل تقلید و استعمار 264
- اشاره 265
- شرح مفردات 267
- تفسیر و جمعبندی 268
- بتپرستی آئین نیاکان ما است! 268
- پاسخ همیشگی بتپرستان 273
- توضیحات 276
- 1. تقلید، عامل ترقّی یا انحطاط اقوام! 276
- 2. تزئین شیاطین و هوای نفس 277
- 3. بتپرستی عامل استضعاف و استعمار فکری 278
- 4. آخرین سخن پیرامون عوامل شرک 280
- شاخههای توحید 286
- اشاره 286
- 1 و 2. توحید ذات و صفات 290
- اشاره 290
- اشاره 291
- ای برتر از خیال و قیاس و گمان و وهم! 292
- تفسیر و جمعبندی 292
- توضیحات 301
- 1. مفهوم دقیق توحید ذات 301
- 2. مفهوم توحید صفات 302
- 3. دلیل بر توحید صفات 303
- 3. توحید دَر عبادت 306
- اشاره 306
- اشاره 307
- شرح مفردات 311
- تفسیر و جمعبندی 312
- معبود فقط او است! 313
- من غیر خدا را پرستش نمیکنم 317
- اگر قادر به عبادت خدا نیستید هجرت کنید 320
- توضیحات 327
- 1. درخت پربار توحید عبادت 327
- 2. روح عبادت و پرهیز از افراط و تفریطها 328
- 3. توحید شرکآلود وهابیان 333
- اشاره 340
- 1. توحید خالّقیت 340
- 4. توحید افعالی 340
- اشاره 341
- شرح مفردات 343
- او خالق همه چیز است 344
- تفسیر و جمعبندی 344
- حتی بتپرستان خالق جهان را خدا میدانستند 347
- توضیحات: 352
- 1. نخستین گام به سوی شرک در خالقیّت 352
- 2. گام دیگر در طریق شرک 353
- 2. توحید ربوبیّت 358
- اشاره 358
- اشاره 359
- شرح مفردات: 361
- خداوندا! تو پروردگار جهانیانی 363
- تفسیر و جمعبندی 363
- او مدبّر امور است 369
- توضیحات 372
- 1. توحید یعنی حذف واسطهها! 372
- 2. تاریخ ادیان و خرافه واسطهها 373
- 3. تفویض نیز نوعی شرک است 381
- 4. پاسخ به یک سؤال: آیا فرشتگان مدبّرات امرند؟ 383
- 5. «توحید ربوبی» در احادیث اسلامی 384
- 3. توحید مالکیّت و حاکمیّت تکوینی 386
- اشاره 386
- اشاره: 387
- شرح مفردات: 389
- خداوندا! مالک الملک تویی! 390
- تفسیر و جمعبندی 390
- 1. اثرات تربیتی ایمان به توحید مالکیّت و حاکمیّت 397
- توضیحات 397
- 2. سوء استفاده از مفهوم خدامالکی 398
- اشاره 401
- 4. توحید در قانونگذاری حاکمیّت تشریعی 401
- اشاره 402
- شرح مفردات: 405
- هرکس بر طبق حکم خدا حکم نکند ... 406
- تفسیر و جمعبندی 406
- حکم فقط حکم اللَّه! 409
- در اختلافات خود به خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله رجوع کنید 413
- 1. حاکمیّت خداوند در منطق عقل 416
- توضیحات 416
- 3. مشروعیّت حکومتها تنها از سوی خدا است 418
- 2. حکومت یک ودیعه الهی است 418
- 4. آثار تربیتی ایمان به توحید حاکمیّت 421
- اشاره 424
- 5. توحید در اطاعت 424
- اشاره 425
- شرح مفردات 428
- تفسیر و جمعبندی 429
- خداوندا! فقط مطیع فرمان توایم 429
- پرستش رهبران و علماء 434
- 1. مطاع مطلق خدا است 438
- توضیحات 438
- 2. توحید اطاعت در روایات اسلامی 439
مسلّماً خداوند مکانی ندارد که گفته شود بر او تقدم مجوئید، بلکه کنایه از آن است که در هیچ کاری و هیچ سخنی بر او پیشی مگیرید.(1)
به هر حال این آیه نه تنها اطاعت فرمان الهی را لازم میشمرد بلکه میگوید همواره میگوید در هر کار منتظر فرمان او باشید و بعد از آنکه دستور داده شد نه تندتر بروید و نه کندتر که هم تندروان در اشتباهاند و هم کندروان.
در تفسیر مراغی از قول بعضی از علمای ادبیات عرب آمده است که تعبیر: «لا تُقَدِّمْ بَیْنَ یَدَیِ الإمامِ : «مفهومش این است که در انجام کارها قبل از او عجله مکن».
***
پرستش رهبران و علماء
در نهمین آیه یهود و نصارا را مذمّت میکند که چرا دانشمندان و راهبان خود را خدایانی در برابر خداوند یکتا قرار دادند؛ «اتَّخَذُوا أَحْبَارَهُمْ وَرُهْبَانَهُمْ أَرْبَاباً مِنْ دُونِ اللَّهِ».(2)
1- در اینکه« لا تقدموا» در اینجا به معنای« لاتقدّموا» است یا نه؟ در میان مفسّران گفتگواست( اوّلی از باب تفعیل، و دومی از باب تفعل است) ولی جمله« بین یدی اللَّه و رسوله» در صورت اوّل مفهومش پیشی نگرفتن بر خدا و پیامبر علیه السلام است و در صورت دوم مفهومش این است که چیزی را بر خدا و پیامبر علیه السلام و اوامر و فرمانهای آن مقدّم نشمرید، معنای اوّل مناسبتر به نظر میرسد.
2- « احبار» جمع« حَبْر»( بر وزن ابر) یا« حِبر»( بر وزن فِکر) در اصل به معنای اثر زیبا است سپس به عالم و دانشمند اطلاق شده، به خاطر آثار جالبی که از آنها در افکار مردم باقی میماند، این واژه غالباً در علمای یهود به کار میرود، ولی گاه در غیر آنها نیز گفته میشود، چنانکه ابن عباس را« حبر الامة» لقب دادهاند.
واژه رُهبان جمع راهب است، بعضی گفتهاند این کلمه هم معنای جمعی دارد هم مفرد، و در اصل به معنای کسی است که دارای خداترسی است که آثار آن در او ظاهر میشود، و معمولًا به گروه تارکان دنیای از مسیحیان گفته میشود، و آنها گروهی هستند که زندگی و کسب و کار و حتی ازدواج را ترک کرده و در دیرها به عبادت مشغول میشوند( مفردات راغب و العین، نهایه ابن اثیر، تفسیر المیزان، فخر رازی، روح المعانی و روح البیان و مراغی).