علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 101

راویان،هم نام یا همه اهل شهری خاص یا دارای خصوصیت واحدی در گفتار یا رفتار هستند؛یا مانند آن که همه با نام خدا یا سوگند یا لفظ خاصی،حدیث را شروع می کنند؛یا همه در حالت ایستاده یا نشسته یا در حالت مصافحه هستند؛یا اسناد روایت به گونه ای است که پسر از پدر یا در روز یا در مکانِ خاصی یا با عبارت خاصی،روایت شده است.

در تعریف علامه مامقانی که به نظر کامل تر می رسد،برخلاف تعریف شهید ثانی و شیخ بهایی،به تصویر تسلسل هم در راویان و هم چنین در اسناد و چگونگی روایت پرداخته شده.در تعریف شیخ بهایی،اشتراک همه راویان و یا غالب آن ها نیز در صفت یا حالت خاصّی نیز می تواند،نمونه ای از مسلسل شمرده شود و علامه مامقانی نیز بر آن اشاره کرده و می گوید:«و قد یقع التسلسل فی معظم الاسناد دون جمیعه». (1)

مقصود از«اوّلیت»در تعریف شیخ بهایی،آن است که در تسلسل،اولین کسی را که هر راوی از او حدیث می شنود و نقل حدیث می کند،شیخ او هست،و مقصود از«مصافحه»نیز در عبارت ایشان،گاهی وصف قول است که در هر کلام و سخن،هر کدام عبارت:«صافحنی بالکف»را به کار ببرد و گاهی نیز وصف فعل است مانند«صافحنی فلان وروی لی...»و مقصود از«تلقیم»آن است که راوی در حالی که به خوردن غذا و...اشتغال دارد،به نقل روایت می پردازد. (2)

محدّثان اهل سنّت

1.ابن صلاح:عباره عن تتابع رجال الاسناد وتواردهم فیه واحداً بعد واحد علی صفه او حاله واحده. (3)

1- (1) .همان،ج1،ص263.
2- (2) .همان, ص262.
3- (3) .علوم الحدیث،ص275.