علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 111

نیز یکسان هست و از تشابه سندی برخوردار هستند،ولی در واقع از یکدیگر جدا و دو نفر یا چند نفر شمرده شده اند،«متفرق»گفته شده که به واسطه ممیزات رجالیه،افتراق آن ها از یکدیگر معین می گردد.آن ها اتفاق در اسم یا نام پدر دارند ولی در مسمّی،مختلف و با هم مفترقند.

غالب محدّثان اهل سنّت نیز از حدیث متشابه،نامی نبرده و تنها تعدادی از آن ها از آن،با نام«متّفق و مفترق»یاد کرده اند،مانند:ابن کثیر،ابن صلاح،سیوطی؛محدّثان متأخّر مانند:دکتر صبحی صالح و دکتر عجاج از آن یادی ننموده اند.

محدّثان اهل سنّت

ابن صلاح:هذا النوع متّفق لفظاً.خطّاً فاحدها:المفترق ممّن اتّفقت أسماؤهم واسماء آبائهم...؛القسم الثانی:المفترق ممّن اتّفقت أسماءهم واسماء آبائهم وأجدادهم أو أکثر...؛القسم الثالث:ما اتّفق من ذلک فی الکنیه و النسبه معاً و.... (1)

1.ابن کثیر:ان یتّفق اثنان أو اکثر فی الاسم واسم الأب،مثاله:الخلیل بن أحمد ستّه. (2)

2.سیوطی:المتّفق و المفترق من الأسماء و الأنساب ونحوها و هو متّفق خطّاً ولفظاً وافترقت مسمّیاته و هو اقسام:الأوّل من اتّفقت اسماء هم واسماء آبائهم کالخلیل بن احمد،والثانی من اتّفقت اسماء هم واسماء آبائهم واجداد هم،والثالث:ما اتّفق فی الکنیه و النسبه معاً و...،والمتشابه هو نوع یترکّب من نوعین الذین قبله و هو أن یتّفق أسماؤهما أو نسبهما ویختلف ویأتلف ذلک فی أبویهما أو عکسه. (3)

با توجه به تعاریف مذکور،می توان بر آن شد که متّفق و مفترق نزد

1- (1) .علوم الحدیث،ص358.
2- (2) .الباعث الحثیث،ص158.
3- (3) .تدریب الراوی،ج2،ص316-329.