علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 112

اهل سنّت،همان حدیث متشابه در سند می باشد که سیوطی نیز بدان اشاره نموده که در سند حدیث،نام تعدادی از راویان به صورت شبیه به یکدیگر در لفظ و خط و هم چنان چه بسا تشابه در نام پدر و جد و کنیه نیز می باشد،در حالی که در واقع از یکدیگر مفترقند و دارای مصادیق متعدّدی می تواند باشد که اکنون شرح هر یک ضروری نمی باشد.

برخی مانند شیخ بهایی بین متشابه در سند یا متّفق و مفترق تفاوت قایل شده و بر آن است که اگر تشابه فقط در نام باشد،هم از نظر کتابت و هم از نظر قرائت،ولی نام پدرشان تنها در کتابت شبیه است و قرائت آن ها متفاوت می باشد،آن را متشابه گویند؛مانند:محمد بن عقیل به فتح و ضمّ کلمه«عَقیل و عُقیل»؛ولی اگر تشابه در نام پدر نیز هم در کتابت و هم در قرائت بود،آن را متّفق و مفترق گویند؛چون اختلاف در مسمّی است،مانند:احمد بن محمد بن عیسی(اشعری و برقی).شیخ بهایی هم می گوید:«إن وافق فی اسمه واسم ابیه آخر لفظاً فهو المتّفق و المفترق...أو فی اسمه فقط و الأبوان مؤتلفان فهو المتشابه» (1)،حدیث محکم و متشابه از اصطلاحات مشترک و دارای مصادیقی از صحیح،حسن،موثّق و ضعیف می باشد.

مؤتلف و مختلف

اشاره

-2

محدّثان شیعه

شیخ بهایی:ان وافق خطّاً فقط فهو المؤتلف و المختلف. (3)

1- (1) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص9.
2- (2) .مؤتلف،« motalef »مجتمع شده؛مختلف،« moxtalaf »مورد اختلاف.
3- (3) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص9.