علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 135

محدّثان اهل سنّت

1.ابن صلاح:معرفه المدبّج وما عداه من روایه الاقران بعضهم عن بعض وهم المتقاربون فی السنّ والاسناد وربّما اکتفی الحاکم أبوعبدالله فیه بالتقارب فی الاسناد وان لم یوجد التقارب فی السنّ.واعلم ان روایه القرین تنقسم:فمنها المدبّج:و هو ان یروی القرینان کلّ واحد منهما عن الاخر،مثاله فی الصحابه:عائشه وابوهریره...ومنها غیر المدبّج و هو أن یروی أحد القرینین عن الاخر ولا یروی الاخر عنه فیما نعلم. (1)

2.سیوطی:المدبّج وروایه القرین عن القرین...فإن روی کل واحد منهما عن صاحبه کعائشه وأبی هریره فی الصحابه و الزهری وأبی الزبیر فی الاتباع...فهو المدبّج. (2)

تدبیج،مربوط به سند حدیث و دارای معانی متعددی می باشد از جمله:تزیین یعنی هر یک از راویان،با تدبیج،روایت خود را زینت می دهد و در برخی موارد،به معنی ذم می باشد،مانند:رجل مدبّج،یعنی قبیح الوجه و در تدبیج نیز با نزول اسناد،نوعی ذمّ در روایت حاصل شده و.... (3)

معنی حدیث مدبّج و روایه الاقران نزد محدّثان فریقین یکسان است،گرچه در چگونگی تقسیم بندی تفاوت وجود دارد؛همچنان که از نظر محدّثان شیعه،روایه مدبّج و اقران از اصطلاحات مشترک شمرده شده و علامه مامقانی آن ها را در فصل اصطلاحات مشترک آورده است (4)؛ولی نزد محدّثان اهل سنّت،چنین تصریحی موجود نمی باشد؛حتّی دکتر صبحی صالح و دکتر عجاج و علامه قاسمی و...از آن نامی نبرده اند.

1- (1) .علوم الحدیث،ابن صلاح،ص309.
2- (2) .تدریب الراوی،ج2،ص246.
3- (3) .همان،ص247.
4- (4) .مقباس الهدایه،ج1،ص300.