علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 145

برخی،حدیث مختلف را قسمی از مزید دانسته اند (1)،ولی به نظر می رسد،حدیث مختلف،اصطلاحی جداگانه باشد لیکن سبب اختلاف،ممکن است ناشی از زیادتی در متن حدیث باشد که به خطا یا عمد،در آن نهاده شده،همچنان که سبب اختلاف ممکن است،درج،نقل به معنی،اضطراب و...باشد.از حدیث مختلف به نام های:مشکل الحدیث،تأویل الحدیث و تلفیق الحدیث نیز یاد شده است.حدیث مختلف می تواند به اعتبار حالات راویان آن،مصادیقی از صحیح،حسن،موثّق و ضعیف را دارا باشد.

ناسخ و منسوخ

اشاره

-2

محدّثان شیعه

1.شهید ثانی:الناسخ:ما دلّ علی رفع حکم شرعی سابق و المنسوخ ما رُفع حکمه الشرعی بدلیل شرعی متأخر عنه. (3)

1.سید حسن صدر:فان دلّ الحدیث علی رفع حکم شرعی سابق فهو الناسخ وان رفع حکمه الشرعی بدلیل شرعی متأخّر عنه فهو المنسوخ. (4)

نسخ در لغت،به معنی ازاله و جابه جایی است و در زبان دین،رفع حکم شرعی سابق به واسطه حکم شرعی دیگری است که اگر حکم شرعی دوّم نبود،حکم شرعی نخست،ثابت پنداشته می شد و در شرع مقدّس اسلام،نسخ به معنی به انتها رسیدن زمان حکم قبلی است و الاّ مستلزم«بدا»می شد که در حق خداوند متعال محال است.

1- (1) .مستدرکات مقباس الهدایه،ج5،ص275.
2- (2) .ناسخ و منسوخ،« nasex-mansux »نسخ کننده و نسخ شده.
3- (3) .الرعایه فی علم الدرایه،ص127.
4- (4) .نهایه الدرایه،ص307.