- سخن ناشر 1
- اشاره 8
- تعریف علم الحدیث 8
- تعریف علم الدرایه یا مصطلح الحدیث 10
- پیشینه تاریخی 12
- موضوع علم الدرایه 16
- حدیث 17
- سنّت 19
- خبر 20
- اثر 21
- سند حدیث-(طریق و وجه) 22
- متن حدیث 23
- محدّثان اهل سنّت 24
- محدّثان شیعه 24
- تفاوت حدیث قدسی و حدیث نبوی 25
- تفاوت حدیث قدسی با قرآن 25
- تعداد احادیث قدسی 26
- ب)منابع اهل سنّت 28
- اشاره 28
- الف)منابع شیعه 28
- اشاره 30
- اشاره 30
- اقسام خبر و حدیث 30
- 2-خبر واحد از نظر فریقین 37
- تقسیم خبر واحد از نظر تعداد راویان 39
- اشاره 39
- 1-خبر مستفیض 39
- 2-خبر عزیز 40
- 3-خبر غریب 41
- ب)منابع اهل سنت 43
- الف)منابع شیعه 43
- اشاره 45
- حدیث صحیح 47
- 1-«صحیح»نزد قدمای امامیه 47
- اشاره 47
- 2-«صحیح»نزد متأخّران امامیه 49
- 3-«صحیح»نزد محدّثان اهل سنّت 52
- اشاره 55
- 1-حدیث حسن 57
- 2-حدیث موثّق 61
- 3-حدیث ضعیف 64
- عمل به روایت ضعیف و چگونگی جبران ضعف سند 68
- اشاره 68
- حجّیت خبر واحد 70
- خلاصه و نتیجه 72
- الف)منابع شیعه 73
- منابع برای مطالعه و تحقیق 73
- ب)منابع اهل سنّت 73
- پرسش و تمرین 74
- اصطلاحات مربوط به تقسیم خبر واحد از نظر اوصاف(اصطلاحات مشترک و مختص) 76
- گستره اصطلاحات حدیثی 76
- تقسیم خبر واحد از نظر اوصاف نزد فریقین 77
- اصطلاحات مشترک 78
- مُسنَد 79
- اشاره 79
- اشاره 79
- محدّثان شیعه 79
- محدّثان اهل سنّت 80
- محدّثان شیعه 81
- متصل 81
- اشاره 81
- محدّثان اهل سنّت 82
- محدّثان شیعه 83
- مرفوع 83
- اشاره 83
- محدّثان اهل سنّت 84
- محدّثان شیعه 86
- معنعن 86
- اشاره 86
- محدّثان اهل سنّت 87
- الف)منابع شیعه 91
- ب)منابع اهل سنّت 91
- محدّثان شیعه 93
- اشاره 93
- اشاره 93
- معلّق 93
- محدّثان اهل سنّت 94
- بررسی تعلیق در جوامع حدیثی 96
- اشاره 97
- محدّثان شیعه 97
- محدّثان اهل سنّت 98
- محدّثان شیعه 100
- اشاره 100
- مسلسل 100
- محدّثان اهل سنّت 101
- ب)منابع اهل سنّت 105
- الف)منابع شیعه 105
- اشاره 107
- معتبر 107
- اشاره 107
- محدّثان شیعه 107
- محکم و متشابه (متّفق و مفترق) 108
- اشاره 108
- محدّثان شیعه 108
- محدّثان اهل سنّت 111
- محدّثان شیعه 112
- مؤتلف و مختلف 112
- اشاره 112
- محدّثان اهل سنّت 113
- مشتبه مقلوب 114
- محدّثان شیعه 116
- اشاره 116
- محدّثان اهل سنّت 117
- الف)منابع شیعه 125
- ب)منابع اهل سنّت 125
- اشاره 127
- مشترک 127
- محدّثان شیعه 127
- اشاره 127
- روایت اکابر از اصاغر 129
- محدّثان شیعه 129
- محدّثان اهل سنّت 130
- محدّثان شیعه 131
- سابق و لاحق 131
- محدّثان اهل سنّت 132
- روایه الاقران و مدبّج 133
- اشاره 133
- محدّثان شیعه 133
- محدّثان اهل سنّت 135
- الف)منابع شیعه 138
- ب)منابع اهل سنّت 138
- محدّثان شیعه 140
- اشاره 140
- مقبول 140
- اشاره 140
- محدّثان اهل سنّت 141
- مختلف و موافق 142
- محدّثان شیعه 142
- اشاره 142
- محدّثان اهل سنّت 143
- ناسخ و منسوخ 145
- اشاره 145
- محدّثان شیعه 145
- محدّثان اهل سنّت 146
- مطروح 149
- محدّثان شیعه 149
- اشاره 149
- محدّثان اهل سنّت 150
- الف)منابع شیعه 152
- ب)منابع اهل سنّت 152
- محدّثان شیعه 155
- اشاره 155
- مکاتب 155
- اشاره 155
- نصّ ،ظاهر،مؤوّل 156
- مجمل و مبین 158
- خلاصه و نتیجه 161
- پرسش و تمرین 162
- منابع شیعه 162
- اشاره 163
- اشاره 163
- مُصحّف 163
- محدّثان شیعه 163
- محدّثان اهل سنّت 164
- اشاره 166
- اشاره 166
- محدّثان شیعه 166
- حکم مزید 166
- محدّثان اهل سنّت 167
- محدّثان شیعه 168
- مُدرَج 168
- اشاره 168
- محدّثان اهل سنّت 170
- محدّثان شیعه 173
- غریب 173
- اشاره 173
- محدّثان اهل سنّت 176
- مشهور 177
- اشاره 177
- محّدثان شیعه 177
- محدّثان اهل سنّت 179
- محدّثان شیعه 180
- شاذّ و نادر 180
- اشاره 180
- محدّثان اهل سنّت 181
- الف)منابع شیعه 185
- ب)منابع اهل سنّت 185
- اصطلاحات مختص به ضعیف 188
- اشاره 188
- اشاره 188
- اصطلاحات مختص 188
- محدّثان شیعه 189
- محدّثان اهل سنّت 190
- محدّثان شیعه 191
- اشاره 191
- مقطوع 191
- اشاره 191
- محدّثان اهل سنّت 192
- منقطع 193
- اشاره 193
- محدّثان شیعه 193
- محدّثان اهل سنّت 195
- اشاره 197
- محدّثان شیعه 197
- محدّثان اهل سنّت 198
- مُرسل 199
- اشاره 199
- محدّثان شیعه 199
- محدّثان اهل سنّت 201
- ب)منابع اهل سنّت 205
- الف)منابع شیعه 205
- اشاره 207
- اشاره 207
- محدّثان شیعه 207
- موقوف 207
- محدّثان اهل سنّت 209
- مضمر 212
- اشاره 212
- محدّثان شیعه 212
- محدّثان شیعه 215
- متروک 215
- اشاره 215
- محدّثان اهل سنّت 216
- منکر 217
- محدّثان شیعه 217
- اشاره 217
- محدّثان اهل سنّت 218
- الف)منابع شیعه 221
- ب)منابع اهل سنّت 221
- اشاره 223
- مدلّس 223
- اشاره 223
- محدّثان شیعه 223
- محدّثان اهل سنّت 224
- مهمل 227
- اشاره 227
- محدّثان شیعه 227
- محدّثان شیعه 228
- اشاره 228
- مجهول 228
- محدّثان اهل سنّت 230
- الف)منابع شیعه 233
- ب)منابع اهل سنّت 233
- اشاره 235
- محدّثان شیعه 235
- معلّل 235
- اشاره 235
- محدّثان اهل سنّت 236
- محدّثان شیعه 240
- مضطرب 240
- اشاره 240
- محدّثان اهل سنّت 242
- مقلوب 243
- اشاره 243
- محدّثان شیعه 243
- محدّثان اهل سنّت 247
- موضوع 249
- محدّثان شیعه 249
- اشاره 249
- محدّثان اهل سنّت 251
- نشانه های وضع حدیث 251
- انگیزه های وضع حدیث 254
- الف)منابع شیعه 260
- ب)منابع اهل سنّت 260
- اشاره 263
- طبقه 263
- صحابه 264
- تابعین 265
- مُسنِد و مُسنَد 265
- مُحدِّث 266
- شیخ و مشیخه 267
- مستدرکات 268
- مستخرج،مُخرج 268
- مُملی و امالی 269
- عدّه 270
- کتاب و اصل 270
- الفاظ ذمّ و جرح راوی 273
- الف)منابع شیعه 277
- منابع برای مطالعه و تحقیق 277
- ب)منابع اهل سنّت 277
- پرسش و تمرین 278
- اشاره 279
- تحمّل حدیث 279
- طرق تحمّل حدیث 280
- سماع 281
- قرائت 283
- اجازه 285
- مناوله 286
- کتابت 287
- اعلام 288
- وصیت 289
- وجاده 289
- الف)منابع شیعه 292
- منابع برای مطالعه و تحقیق 292
- ب)منابع اهل سنّت 292
- پرسش و تمرین 293
- اشاره 294
- 1-اسلام 294
- اوصاف و شرایط راوی 294
- اشاره 294
- 2-عقل 296
- 3-بلوغ 297
- 4-عدالت راوی 298
- 5-ایمان 299
- 6-ضبط 300
- نقل به معنی در حدیث 304
- الف)منابع شیعه 307
- ب)منابع اهل سنّت 307
مزید
اشاره
-1
محدّثان شیعه
1.شهید ثانی:المزید علی غیره من الأحادیث المرویه فی معناه و الزیاده تقع فی المتن...وفی الاسناد. (2)
2.علامه مامقانی:هو الحدیث الذی زید فیه علی سائر الأحادیث المرویه فی معناه. (3)
مزید،حدیثی است که در مقایسه با حدیث همسان خود و هم مضمون خود در متن یا در سند آن زیاده وجود دارد.زیاده،گاهی در متن است به شکلی که در حدیث مزید،کلمه ای افزون بر دیگر عبارات وجود دارد که در معنی نیز تأثیر دارد،مانند روایت نبوی:«جعلت لی الأرض مسجداً وطهوراً»و در شکل مزید آن آمده:«جعلت لی الأرض مسجداً وترابها طهوراً». (4)روایت مزید از متفرّدات می باشد؛ولی روایت غیرمزید را،جمع زیادی از راویان به روایت آن مبادرت نموده اند.
حکم مزید
اشاره
زیادت در متن،اگر توسط راوی ثقه شکل گرفته باشد چه بسا ناشی از نقل معنی در روایت است و با حدیث غیرمزید همسان خود،که راوی آن نیز ثقه است،هیچ گونه منافاتی نداشته باشد،آن حدیث مزید مورد قبول و اعتماد است و الاّ اگر منافات بین حدیث مزید و غیرمزید باشد،گرچه به شکل عام و خاص باشند
1- (1) .مزید،« mazid »،اسم مفعول و به معنای زیاد شده.
2- (2) .الرعایه فی علم الدرایه،ص 121.
3- (3) .مقباس الهدایه،ج1،ص264.
4- (4) .مستدرک الوسائل،ج1،ص156؛صحیح بخاری،کتاب التیمّم،ج1،ص80.