علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 17

فایده علم الدرایه

غرض و غایت در علم الدرایه یا مصطلح الحدیث،شناخت اصطلاحاتی است که به واسطه آنها صحّت و سقم احادیث فهمیده می شود و احادیث مقبول از مردود شناسایی و متمایز می گردد.در این جهت شهید ثانی می گوید:«وغایته معرفه مایقبل من ذلک لیعمل به ومایردّ منه لیتجَنّب». (1)بدین جهت،شناخت اصطلاحات،هدف و غایت مقدّمی برای شناخت احادیث صحیح و حسان از غیر آن هست و هدف حقیقی و نهایی،همان تمییز روایات معتبر از غیر آن می باشد.

حدیث

حدیث در لغت به معنی جدید و در برابر قدیم است (2)و از ابن حجر نقل شده که مراد از آن،کلام پیامبر است که امر جدید و حادث است در برابر قرآن که کلام قدیم است. (3)و در اصطلاح شیعه،عبارت از کلامی است که از قول یا فعل یا تقریر پیامبر صلّی الله علیه و آله و امامانِ معصومین علیهم السّلام حکایت می کند.شیخ بهایی می فرماید:«کلام یحکی قول المعصوم او فعله او تقریره». (4)

بنابر تعریف مذکور،هر کلامی که به معصوم منتهی نگردد،حدیث شمرده نمی شود.علّامه مامقانی نیز همان تعریف را آورده است (5)و سپس بیان می دارد که نفس قول یا فعل یا تقریر،حدیث نیست و لذا صحیح نیست حدیث را چنین

1- (1) .همان؛ممکن است عبارت صحیح:لیجتنب عنه باشد.
2- (2) .مجمع البحرین،ج2،ص246،قال وسمّی به لتجدّده وحدوثه شیئاً فشیئاً.
3- (3) .فتح الباری فی شرح صحیح البخاری،ج1،ص173.
4- (4) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص2.
5- (5) .مقباس الهدایه،ج1،ص57.