علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 243

3.صبحی صالح:هو الذی تتعدّد روایاته وهی علی تعددّها متساویه متعادله،لایمکن ترجیح احداها بشیء من وجوه الترجیح و قد یرویه راو واحد مرّتین او اکثر. (1)

نزد محدّثان اهل سنّت نیز،حدیث مضطرب،روایتی است که در متن و یا در سند،از اضطراب و دوگانگی برخوردار است.از نظر صبحی صالح،علّت ضعف،مربوط به حفظ و ضبط راویان است و می گوید:«و منشأ الضعف فیه ما یقع من الاختلاف حول حفظ رواته وضبطهم». (2)

هرگاه وصف اضطراب در هر مورد-چه در سند و چه در متن یا هر دو-واقع شود،موجب ضعف حدیث می شود،چون حکایت از عدم برخورداری راوی از ضبط صحیح روایت و روات آن می باشد که از علل ضعف،به حساب آمده است.

مقلوب

اشاره

-3

محدّثان شیعه

1.شهید ثانی:«و هو حدیث ورد بطریق،فیروی بغیره امّا بمجموع الطریق أو ببعض رجاله بأن یقلّب بعض رجاله خاصّه،بحیث یکون أجود منه لیرغب فیه...و قد یقع القلب فی المتن». (4)

2.شیخ بهایی:أو بدّل بعض الرواه أو کلّ السند بغیره سهواً أو للرواج أو الکساد فمقلوبٌ. (5)

1- (1) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص193.
2- (2) .همان.
3- (3) .مقلوب،« maqlub »،وارونه،واژگونه.
4- (4) .الرعایه فی علم الدرایه،ص150.
5- (5) .الوجیزه فی علم الدرایه،ص8.