علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 247

صورت قلب چنین نقل شده:رجل تصدقّ بصدقه فاخفاها حتّی لایعلم شماله ما ینفق یمینه.که چنین قلبی غالباً سهوی است و از آن تعبیر به«مقلوب مشتبه»نیز شده است و غیر از«مشتبه مقلوب»می باشد.شهید ثانی از حدیث«مشتبه»نیز یاد می کند و آن را در ردیف حدیث ضعیف می داند که دیگران از آن یاد نکرده اند و آن چنین است:«المشتبه،حاله بسبب اشتباه حال راویه» (1)؛یعنی روایاتی که نام راویان آن ها مورد اشتباه واقع شده که به نظر می رسد،غیر از مشتبه مقلوب و غیر از مقلوب باشد. (2)شهید ثانی حدیث«مشتبه»را نیز از اقسام ضعیف می داند.و می گوید:«و هو ملحق بالمردود عندنا». (3)

محدّثان اهل سنّت

1.ابن صلاح:معرفه المقلوب:و هو نحو حدیث مشهور عن سالم،جُعل عن نافع لیصیر بذلک غریباً مرغوباً فیه. (4)

2.سیوطی:المقلوب هو قسمان:الاول أن یکون الحدیث مشهوراً براوٍ فیجعل مکانه آخر فی طبقته...لیرغب فیه...والقسم الثانی:أن یؤخذ اسناد متن فیجعل علی متن آخر وبالعکس. (5)

3.صبحی صالح:المقلوب هو الحدیث الذی انقلب فیه علی أحد الرواه لفظ فی المتن أو اسم رجل أو نسبه فی الاسناد،فقدّم ما حقّه التأخیر أو أخّر ما حقّه التقدیم أو وضع شیء مکان شیء...ومن ذلک أن یکون الحدیث مشهوراً براوٍ أو باسناد فیعمد

1- (1) .الرعایه فی علم الدرایه،ص71.
2- (2) .مستدرکات مقباس،ج5،ص299.
3- (3) .الرعایه فی علم الدرایه،ص71.
4- (4) .علوم الحدیث،ص101.
5- (5) .تدریب الراوی،ج1،ص291.