علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 267

حافظ

جمعی از محدّثان اهل سنّت،حافظ را همسان،محدّث دانسته اند و جمعی از آن هاو گروهی از محدّثان شیعه،حافظ را أخص از محدّث دانسته اند.سیوطی ومامقانی می گویند:«و الحق أن الحافظ اخصّ من المحدّث»و بنابراین،حافظ ازمقامی بالاتر برخوردار و به تعبیر صبحی صالح می گوید:«امّاالحافظ فهو أعلاهم درجه وأرفعهم مقاماً،فمن صفاته،ان یکون عارفاً بسنن رسول الله صلّی الله علیه و آله،بصیراًبطرقها،ممّیزاً لاسانیدها،یحفظ منها ما اجمع اهل المعرفه علی صحته». (1)

بعید نیست که اصطلاح حافظ و محدّث،کاملاً از یکدیگر متمایز نبوده و مربوط به عرف هر زمان باشد.اصطلاح حافظ غالباً بین محدّثان اهل سنّت،رایج می باشد.

شیخ و مشیخه

مراد از شیخ،آن راوی است که دیگر راویان از او روایت می کند و او را«شیخ الحدیث»می نامند.برخی آن را چنین تعریف نموده:«و هو الکامل فی فنّه ولو کان شابّاً». (2)نزد امامیه،مقصود از شیخ به صورت مطلق،شیخ طوسی و نزد اهل سنّت،ابن صلاح می باشد. (3)

مقصود از مَشیخه به سکون شین و فتح یاء،شیوخ هر کتاب می باشد،مانند:مشیخه صدوق،که همان رواتی اند که از آن ها روایت نموده است.و مقصود از

1- (1) .علوم الحدیث و مصطلحه،ص71.
2- (2) .علوم الحدیث،ابن صلاح،ص11،پاورقی.
3- (3) .مقباس الهدایه،ج3،ص43،پاورقی.