علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 268

مَشیخه به کسر شین،اسم مکان و محل ذکر شیوخ و اسانید است،مانند:مشیخه صدوق از علمای شیعه و مشیخه خلیلی از علمای اهل سنّت. (1)

مستخرج،مُخرج

مستخرج که نزد محدّثان اهل سنّت شهرت بیشتری دارد،تصانیفی است که مصنّف روایات کتاب حدیثی را به غیر از اسناد صاحب کتاب می آورد،یعنی با سندی که از شیوخ خود،برای آن حدیث دارد،مانند:مستخرج ابی بکر اسماعیلی،نسبت به صحیح بخاری؛ابوریه می گوید:«الاستخراج أن یعمد حافظ من الحفّاظ إلی البخاری مثلاً فیورد احادیث،حدیثاً حدیثاً باسانید لنفسه غیر ملتزم فیها ثقه الرواه من غیر طرق البخاری إلی أن یلتقی معه فی شیخه أو فیمن فوقه». (2)

مُخرج از باب افعال یا تفعیل،بر آن راوی اطلاق می شود که احادیث را در کتاب خود آورده است،مانند:شیخ کلینی،طوسی،بخاری،و مسلم؛و عبارت«خرّجه فلان»یا«اخرجه فلان»به همین معنی است.

مستدرکات

مقصود از آن کتابی است که به عنوان تکمیل کننده کتاب های حدیثی دیگر و براساس روش آنها،احادیثی را که در آن ها ضبط و ثبت نشده،جمع آوری شود و آن راوی را«مُستدرِک»و آن تحقیق را«استدراک»می نامند،مانند مُستدرَک بر صحیحین از حاکم نیشابوری و مستدرک وسائل از مرحوم محدّث نوری.