علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 287

مناوله،گاهی به همراه اجازه و گاهی بدون اجازه است و در صورت همراه بودن با اجازه،گاهی شیخ حدیث،کتاب خود را به جهت تملیک و گاهی عاریه،در اختیار شاگرد خود قرار می دهد تا او از آن نسخه برداری کند و می گوید:«هذا سماعی من فلان»یا«روایتی عنه،فاروه عنه»یا«أجزت لک روایته عنی...» (1)؛چنین شکلی از مناوله می تواند معتبر باشد و اگر مناوله،مجرّد از اجازه باشد،استاد،کتاب خود را در اختیار شاگرد قرار می دهد و می گوید:«هذا سماعی أو روایتی». (2)

برخی از محدّثان اهل سنّت،مناوله به همراه اجازه را همسان سماع دانسته (3)ولیکن قول معروف بین محدّثان اهل سنّت و شیعه،آن است که رتبه آن پس از سماع و قرائت است.سیوطی می گوید:«و الصحیح انها منحطه عن السماع و القراءه». (4)شهید ثانی نیز می گوید:«المناوله المقرونه بالإجازه دون السماع فی المرتبه». (5)

کتابت

کتابت،عبارت است از آن که شیخ حدیث،با دست خط خود،احادیثی را برای شخصی بنویسد.مامقانی می گوید:«و هی أن یکتب الشیخ مسموعه أو شیئاً من حدیثه لحاضر عنده أو لغائب عنه یأذن لثقه یعرف خطه». (6)محدّثان اهل سنّت از کتابت،تعبیر به«مکاتب»نموده اند که البته نزد محدّثان شیعه،مکاتب مربوط به حدیثی است که معصوم،آن را مکتوب می کند و تفصیل آن در حدیث مکاتب،

1- (1) .مقباس الهدایه،ج3،ص137.
2- (2) .همان،ص142.
3- (3) .تدریب الراوی،ج2،ص46؛علوم الحدیث و مصطلحه،ص96.
4- (4) .همان،ج2،ص47.
5- (5) .الرعایه فی علم الدرایه،ص279.
6- (6) .مقباس الهدایه،ج3،ص152.