علم الدرایه تطبیقی: بررسی تطبیقی اصطلاحات حدیثی شیعه و اهل سنت صفحه 55

مراتب حدیث صحیح

اشاره

حدیث صحیح نزد شیعه و اهل سنّت،از اقسامی برخوردار است که از مراتب آن نیز شمرده شده است.نزد محدّثان شیعه،حدیث صحیح به سه قسم:أعلی،أوسط و أدنی تقسیم شده است. (1)که به شرح ذیل است:

1.صحیح اعلی:حدیثی است که احراز شرایط صحّت و اطمینان بر تحقّق آن در سلسله سند،از راه علم یا شهادت دو نفر عادل،محقق شده باشد و یا آن که در برخی از راه علم و در برخی دیگر،از شهادت دو نفر عادل،حاصل گردد.

2.صحیح اوسط:حدیثی است که احراز شرایط صحت و اطمینان بر تحقّق آن ها،از طریق شهادت یک نفر عادلی که مفید گمانِ مورد اعتماد است،حاصل شود یا آن که در برخی از این طریق و در بقیه از طریق صحیح اعلی باشد.

3.صحیح أدنی:حدیثی است که احراز شرایط صحّت و اطمینان بر تحقق آن ها،از طریق گمانِ اجتهادی یا برخی از این طریق و بقیه از طریق صحیح اعلی و اوسط باشد.

نزد محدّثان اهل سنّت،حدیث صحیح دارای دو قسم«لذاته ولغیره»می باشد.دکتر صبحی صالح می گوید:«فالصحیح لذاته هو ما اشتمل من صفات القبول علی اعلاها واما الصحیح لغیره فهو ما صحّح لأمر أجنبی عنه،إذا لم یشتمل من صفات القبول علی اعلاها». (2)از این روی،حدیثی که از شرایط قبول بالایی برخوردار باشد،«صحیح لذاته»است و اگر از شرایط اعلی برخوردار نبود-برای مثال:راوی آن عادل بود ولی قوه ضبط او کامل و تمام نبود-آن را«صحیح لغیره»می دانند؛زیرا آن حدیث به خاطر معاضدت غیر آن،از طریق دیگر،صحیح