آشنایی با علم رجال صفحه 105

4. اجماع

وثاقت برخی راویان از اصحاب پیامبر (صلی الله علیه و آله)، ائمه اطهار (علیهم السلام) و علمای دین، مورد اجماع قطعی است که قبلا به آن اشاره شد، به گونه ای که اگر در مورد برخی از ایشان مذمتی هم در روایات آمده باشد باید حمل بر تقیّه کرد؛ مثلا روایتی در مذمت زراره بن اعین وجود دارد، در حالی که جلالت او نزد امامیه واضح است.

امام صادق (علیه السلام) به پسر زراره فرمود: سلام مرا به پدرت برسان و بگو من تو را معیوب می کنم تا از تو دفاع کنم، همانا مردم نسبت به اذیت کسانی که مورد ستایش ما هستند، شتاب دارند. تو به انتساب و هواداری به ما مشهور شده ای و نزد مردم، مذمومی، خواستم تو را معیوب کنم تا نزد مردم پسندیده باشی و سبب دفع شر آنها از تو شود. سپس جریان معیوب کردن کشتی توسط خضر (علیه السلام) را مثال زد و فرمود: به خدا سوگند که تو محبوب ترین مردم نزد من و محبوب ترین اصحاب پدرم از اموات و زنده ها هستی و تو برترین آن کشتی ها در آن دریای مواج هستی و در پشت سر تو پادشاهی ستمگر و غاصب است که مراقب هر کشتی سالمی است که از دریای هدایت عبور می کند تا آن و اهل آن را غصب کند. رحمت خدا بر تو در زندگی و رحمت و رضوان خدا بر تو در زمان مرگ.(1)

نکته مهم آن که نسبت به برخی افراد، ادعای اجماع بر وثاقت شده است، اما این اجماع - خواه از متقدمین یا متأخرین - اجماع قطعی نیست بلکه منقول است؛ مثل اجماع کشی بر وثاقت ابان بن عثمان و یا ادعای شیخ طوسی (قدس سره) در عمل طایفه امامیه به روایات سکونی.(2)