آشنایی با علم رجال صفحه 131

در صحیح بخاری آمده است: «ومع النبی عشره آلاف ومن الطلقاء فأدبروا عنه حتی بقی وحده».(1)

در استیعاب در ترجمه عباس می گوید: خلافی نیست که عثمان و ابوبکر فرار کردند، فقط در مورد فرار عمر اختلاف است، که از عبارت وی فرار او نیز فهمیده می شود.

با آن که فرار از جنگ، جزء گناهان کبیره است و قرآن می فرماید: وَ مَنْ یُوَلِّهِمْ یَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیِّزاً إِلی فِئَهٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللّهِ .(2)

صحابه از نظر صحابه

بسیاری از دانشمندان اهل سنت، در توجیه گناهان و فسق و جنایات برخی از صحابه می گویند: اینها مجتهد بوده اند و خطای در اجتهاد، سبب فسق نیست، درحالی که حتی خود صحابه هنگام مذمت یکدیگر، قائل به این امر نبوده اند وگرنه هیچ مجتهدی نمی تواند دیگری را تفسیق کند، با آن که صحابه مکرر یکدیگر را تفسیق و تکفیر و لعن و سبّ کرده و بلکه کشته اند. ازاین رو برخی از اهل سنت در اعتراض به این توجیه گفته اند: برخی در پشت پرده اجتهاد پنهان می شوند و برخی مدعی اجتهاد برای مطلق صحابه اند. شگفتا از قلّت حیا در ادعای اجتهاد برای بُسر بن ارطاه که به تنهایی انواع شر را مرتکب شد، زیرا او مأمور یک مجتهد یعنی معاویه، ناصح اسلام، در سبّ علی بن ابی طالب و حزب