آشنایی با علم رجال صفحه 230

پراکنده شدند جز مسلم بن حجاج - صاحب صحیح - و احمد بن سلمد. ازاین رو ذهلی گفت: هر که قائل به لفظ باشد در مجلس ما حاضر نشود. در این هنگام مسلم عبا را به سر کشید و مقابل چشم همگان از آن جا خارج شد و هر چه از او یادداشت کرده بود نزد وی برگرداند و آن گاه از نیشابور گریخت.(1)

ابن حجر عسقلانی در مقدمه فتح الباری از ذهلی نقل کرده که بعد از جریان مذکور، گفت: هر که به خلق قرآن معتقد باشد کافر است.(2) علاوه بر ذهلی، ابوزرعه(3) و ابو حاتم نیز بخاری را به دلیل این عقیده ترک کردند.(4)

ابن حجر در تهذیب التهذیب گفته است: علمای خراسان بر بخاری اعتراض کردند و او از ایشان فرار کرد تا آن که در پنهانی از دنیا رفت.(5)

سبب تألیف صحیح بخاری

ابن حجر می گوید: آن چه سبب تحریک بخاری برای جمع حدیث صحیح شد، کلامی بود که از استادش اسحاق بن ابراهیم معروف به ابن راهویه شنید. او می گوید: ما نزد اسحاق بن راهویه بودیم که گفت: ای کاش کتاب مختصری در مورد سنت صحیح الهی جمع آوری می کردید. این سخن در دلم جای گرفت و شروع کردم به جمع جامع صحیح و آن را از میان ششصد هزار حدیث انتخاب کردم.(6)

با این حال در تهذیب التهذیب ابن حجر عسقلانی (ج 7، ص 47) ترجمه

1- (1) . هدی الساری، ج 2، ص 203؛ ر. ک: الاضواء، ص 306.
2- (2) . ر. ک: کشف حقیقت، ص 233.
3- (3) . عبیدالله بن عبدالکریم بن یزید ابو زرعه الرازی احد الائمه الحافظ... (تهذیب التهذیب).
4- (4) . همان، ص 246، از ذهبی در میزان الاعتدال در ترجمه علی بن عبدالله بن جعفر بن الحسن.
5- (5) . همان، ص 232.
6- (6) . مقدمه فتح الباری: ص 4؛ ر. ک: اضواء علی السنه المحمدیه، ص 300.