آشنایی با علم رجال صفحه 288

زید و سعد بن ابی وقاص گفته شد که از همراهی با امام علی (علیه السلام) در جنگ ها خودداری کردند.(1)

ولی اصطلاح معتزله در تاریخ اسلام مربوط به دسته ای از متکلمان است که پیرو واصل بن عطاء (م 131) گشتند.

برخی گفته اند: علت نام گذاری ایشان به معتزله این بوده است که واصل بن عطاء از مجلس درس استاد خویش حسن بصری کناره گیری کرد.

عمده عقاید ممتاز اینها عبارت بود از:

1. منزله بین المنزلتین؛ یعنی مرتکب کبیره را نه مؤمن می دانستند ونه کافر بلکه میان این دو بود، بر خلاف خوارج که آنها را کافر و بر خلاف دیگران که مؤمن فاسق می نامیدند.

2. اعتقاد به اختیار در انسان در مقابل جبریه، که همان مسئله عدل الهی است و این که خداوند هرگز ظلم نمی کند.

3. نفی صفات از خداوند، زیرا معتقد بودند اثبات صفات، ملازم با تعدد آلهه می باشد.

4. وعد و وعید؛ یعنی همچنان که خداوند در مورد پاداش ها خلف وعده نمی کند، در وعید یعنی تهدیدهایی که درباره کافران و فاسقان کرده است تخلف نمی کند و محال است که آنها را ببخشد مگر آن که توبه کرده باشند.

5. امر به معروف و نهی از منکر، که معتقدند در مقابل شیوع منکرات باید بر حکام ستمگر اعتراض کرد.

به هر حال اینان بر خلاف دیگر گروه از اهل سنت، رؤیت خداوند و تشبیه