آشنایی با علم رجال صفحه 290

قرآن معتقد به دو نوع کلام شد: کلام نفسی را قدیم و کلام لفظی را حادث خواند.

در مورد جبر و اختیار به کسب معتقد شد و گفت: اعمال بندگان مخلوق خداوند است ولی کار انسان مقارن با کار الهی است، ولی در پیدایش عمل دخالتی ندارد و فقط محل حدوث فعل از جانب خداوند است و چون این نظریه به جبر بر می گردد از فخر رازی نقل شده که می گوید: کسب، یک نام بدون محتوا است.(1)

وی معتقد است که خداوند متعال قابل رؤیت با چشم است و مؤمنان در قیامت او را می بینند.

وی برای خداوند - طبق ظواهر قرآن و حدیث - دست و صورت و تخت و رفت و آمد قائل است، ولی از بحث در مورد کیفیت اینها خودداری می کند. در مورد وعید نیز با معتزله مخالفت کرده است.

همچنین وی معتقد است که هیچ چیز بر خداوند قبیح نیست.

ابن خلکان می گوید: وی روز جمعه در جامع بصره روی بلندی با بلندترین صدا گفت: هر که مرا می شناسد که می شناسد، هر که نمی شناسد من فلانی پسر فلانی هستم، من معتقد به مخلوق بودن قرآن و دیده نشدن خداوند با چشم بودم و این که کارهای زشت را خودم انجام می دهم، ولی من از این عقاید توبه می کنم و معتقد بر خلاف رأی معتزله هستم.(2)

وی در کتاب الابانه صفحه 19 عقاید خود را بیان کرد و اعلان نمود که پیرو احمد بن حنبل است.(3)

1- (1) . ر. ک: فرق و مذاهب اسلامی.
2- (2) . وفیات الاعیان، ج 2، ص 447؛ ر. ک: اصول الحدیث واحکامه، ص 200.
3- (3) . اصول الحدیث واحکامه، ص 200.