آشنایی با علم رجال صفحه 291

ج) ماتریدیه

این فرقه منسوب به محمد بن محمد بن محمود ابو منصور ماتریدی - محله ای در سمرقند - (م 333) می باشد، و مذهب وی در حقیقت، حد اعتدال میان معتزله و اشاعره است و به عقل بیش از اشعری اعتبار می دهد اما در آن زیاده روی نشده و از نقل به طرف عقل می رود.

وی برای اشیاء - مثل معتزله - معتقد به حُسن و قبح شد و در مسئله جبر و اختیار معتقد به کسب شد ولی به این معنا که خداوند در انسان قدرتی قرار داده است که می تواند افعال را انجام دهد.

در مسئله صفات الهی، نزدیک به معتزله نظر داد (انکار صفات) و در مسئله وعید بر خلاف معتزله، اعتقاد دارد که صاحب گناه کبیره در جهنم مخلد نیست؛ هر چند بدون توبه بمیرند.(1)

د) خوارج

اینان گروهی بودند که در جریان حکمیت - با آن که خودشان حضرت علی را با تهدید وادار به آن کرده بودند - از سپاه حضرت امیر (علیه السلام) جدا شدند و شعارشان «لا حکم إلاّ لله» بود، حضرت علی (علیه السلام) را تکفیر کردند و شخصی به نام «ذاالثدیه» را امیر نموده و با حضرت علی (علیه السلام) به نبرد پرداختند و حضرت آنها را کشت. اینها را حروریه یا خوارج می گویند که سرمنشأ همه خوارج شدند.(2)

اینان دارای عقایدی خاص بودند، از جمله آن که خلیفه را به انتخاب مسلمین می دانستند و می گفتند لازم نیست خلیفه از قریش یا عرب باشد، بلکه هر فرد