کتابخانه بالقرآن

دروس حوزه علمیه جدید پایه 1 صفحه 1091

صفحه 1091

1- اگر کسی بحث کند که چه عیب دارد تصدّی در آیه شریفه «وَ أنتَ لَه تَصَدّی» فعل ماضی باشد از باب تفعّل؟ جواب گوئیم که با آن درست نمی شود زیرا که آن ضمیر مخاطب است اگر فعل ماضی باشد باید تَصَدَّیْتَ گفته شود که با آن درست بیاید که ضمیر مخاطب مذکر است و همچنین است «ناراً تَلَظَّی» اگر تَلَظّی فعل ماضی باشد باید تَلَظَّتْ بگوید از برای آنکه نار مؤنث سماعی است.

2- لم یَتَمَنَّ در اصل یَتَمَنَّی بود لم جازمه بر سرش داخل شد لفظا و معنیً عملکرد، لفظاً عمل کرد یاء را از آخرش انداخت لم یَتَمَنَّ شد و معنا عمل کرد معنی فعل مضارع که مثبت و مشترک بود میانه حال و استقبال برد به ماضی و در ماضی نفی کرد اول معنایش چنان بود که آرزو میکند یک مرد غایب الان یا آینده و حالا معنایش چنین است که آرزو نکرده یک مرد غایب در زمان گذشته.

باب تفاعل

معانی باب تفاعل

اصل این باب آن است که در میان دو کس باشد همچنانکه در باب مفاعله لکن اینجا مجموع به حسب صورت ، فاعل باشند چون تَضارَبَ زَیْد و عمرو و در مفاعله به حسب صورت یکی فاعل باشد و دیگری مفعول و شاید که به معنی اظهار چیزی باشد که آن چیز حاصل نباشد چون تَجاهَلَ زَیْدٌ و تَمارَضَ عَمْروٌ یعنی جهل و بیماری را آشکار کرد و حال آنکه جاهل و بیمار نبودند و شاید که بمعنی أفْعَل آید چون تساقَط ای أَسْقَط کقوله تعالی(1) تُساقِطْ عَلَیْکِ رُطَباً جنیّاً ای تُسْقِطْ.

[شماره صفحه واقعی : 80]