کتابخانه بالقرآن

دروس حوزه علمیه جدید پایه 1 صفحه 2005

صفحه 2005

1- در تناقض هشت وحدت شرط دان***وحدت شرط واضافه جزء وکلّ وحدت موضوع ومحمول ومکان***قوّه فعل است در آخر زمان

باب تحصیل تصدیقات ، قیاس است ، وآن عبارت است از :

قول مؤلّف از قضایا که لازم آید از وی لذاته قول دیگر ، چنانکه گویی «عالم متغیّر است ، وهر متغیّری حادث است ، پس عالم حادث است».

قیاس اقرانی و استثنائی

وقیاس بر دو قسم است :

اوّل اقترانی که در وی نتیجه یا نقیض نتیجه بالفعل مذکور نباشد چنانکه مذکور شد.

دوّم استثنائی که در وی نتیجه یا نقیض نتیجه بالفعل مذکور باشد چنانکه گویی اگر این شخص آدمی باشد حیوان باشد لکن آدمی است پس حیوان است لکن حیوان نیست پس آدمی نیست.

فصل :

قیاس اقترانی یا حملی باشد ، یعنی مرکّب از حملیّات صرف باشد ، ویا غیر حملی باشد ، وقسم اوّل ظاهرتر است.

پس بر وی اقتصار کنیم وآن چهار نوع است ، زیراکه نسبت میان موضوع ومحمول چون مجهول باشد ، احتیاج باشد به متوسّطی که او را با هر دو طرف نسبت بود ، تا بواسطه وی نسبت میان موضوع ومحمول معلوم شود ، وآن را حدّ وسط خوانند چنانکه موضوع مطلوب را اصغر خوانند ومحمول وی را اکبر خوانند ، وحدّ وسط اگر محمول شود اصغر را وموضوع شود اکبر را آن را شکل اوّل خوانند ، واگر عکس این باشد آن را شکل رابع خوانند ، واگر محمول شود هر دو را شکل ثانی خوانند ، واگر موضوع شود هر دو را ، شکل ثالث خوانند (1).

[شماره صفحه واقعی : 20]