دروس حوزه علمیه جدید پایه 4 صفحه 2371

1- کافی، ج 2، ص 280، باب الکبائر، ح 11.

2- همان مدرک، ص 282، باب الکبائر، ح 16.

3- میزان الحکمه، ح 17030.

4- همان مدرک، ح 17031.

منظور از مردگان در اینجا چیست؟ فرمود: ثروتمندان خوش گذران و مست ثروت».(1)

نیز در روایات از امیر مؤمنان علی(علیه السلام) نقل شده که فرمود: «لِقاءُ أهْلِ الْمَعْرِفَهِ عِمارَهُ الْقُلُوبِ وَمُسْتَفادُ الْحِکْمَهِ؛ ملاقات با اهل معرفت سبب آبادی دل ها و به دست آوردن دانش است»(2) و در تعبیر دیگر فرمود: «عِمارَهُ الْقُلُوبِ فی مُعاشَرَهَ ذَوِی الْعُقُولِ؛ آبادی دل ها در معاشرت با خردمندان است».(3)

البتّه همان گونه که در روایات بالا آمده، قلب انسان گاه به صورت ویرانه یا بیمار در می آید و گاه به کلی از دست می رود و شایسته نام مرده می شود. امام(علیه السلام)در وصیّت نامه بالا هم سفارش به احیای قلب کرده است و هم عمران و آبادی آن. ذکر خدا سبب آبادی قلب و موعظه وسیله احیای آن است.

2. واعظان و اندرزگویان بی شمار

هنگامی که سخن از واعظ به میان می آید، ذهن همه متوجه انسان فرهیخته و استادی روشن بین و مردی با تقوا می شود که با استفاده از آیات قرآن مجید و روایات معصومین و تجارب و مطالعاتی که داشته به دیگران اندرز می دهد. در حالی که در روایات، از واعظان دیگری غیر از آن نیز نام برده شده است؛ از جمله حوادث تلخ و ناگوار دنیا و دگرگونی جهان که امام(علیه السلام) در ادامه گفتار «أَحْیِ قَلْبَکَ بِالْمَوْعِظَهِ» به آن اشاره فرموده اند.

پندهای دیگر، تاریخ پیشینیان، قصرهای ویران شده، قبرهای خاموش و دیار متروک آنهاست که با زبان بی زبانی هزار گونه اندرز دارند و امام(علیه السلام) در ادامه همین سخن به آن اشاره فرموده است.

واعظ دیگری که در سخن دیگری از امام(علیه السلام) (خطبه 188) آمده، جسم بی

[شماره صفحه واقعی : 53]