سلسله مباحث اعتقادی (الهیات در نهج البلاغه) صفحه 149

زیرا هرآنچه در وهم و عقل پدید آید، صُوَر ادراکی ذهن است که کیفیاتی نفسانی و اَعراضی قائم به ذهن اند؛ معانی این صور ادراکی کلی، قابل اشتراک و تقسیم است [درحالی که اشتراک و تقسیم در خدا راه ندارد] پس خدا برخلاف این چیزهاست.

بر این بیان مرحوم مجلسی، علاّمه طباطبایی، حاشیه ای دارند که شبیه سخنی است که در نهایه الحکمه گفته اند. به نظر ایشان خلط میان مفهوم و مصداق است؛ اینکه گروهی به اشتراک لفظی (و نه معنوی) گرویده اند، بدان جهت است که سنخیت میان خالق و مخلوق پیش نیاید.

علاّمه در نهایه الحکمه می نویسد:

و نَظیره فِی السِّخافه ما نُسِب إلی بَعضِهِم: «أنَّ مَفهومَ الوجُودِ مُشترکٌ لَفظیٌ بَین الواجبِ و المُمکنِ» و رُدَّ بِأنّا إما أن نَقصُدَ بِالوجُودِ الَّذی نَحمِلُه عَلی الواجب مَعنی أو لا؛ و الثَّانِی یُوجب التَّعطِیل، و عَلی الأوّل... .

و الحَقُّ کَما ذَکَره بَعضُ المُحقِّقِین أنَّ القولَ بِالإشْتِراک اللَّفظِی مِنَ الخَلطِ بَین المَفهومِ و المِصداقِ، فَحُکم المُغایره إنَّما هُو لِلمِصداقِ دُون المَفهُومِ؛{87}

نظیر این مطلب در سخافت، سخنی است که به بعضی نسبت داده شده که: «مفهوم وجود میانِ واجب و ممکن، مشترک لفظی است».

این سخنی پذیرفتنی نمی باشد؛ چراکه وقتی ما «وجود» را بر واجب حمل می کنیم، آیا معنایی را قصد می نماییم یا نه؟ اگر معنایی را قصد نکنیم تعطیل لازم می آید، و اگر معنایی را قصد کنیم... .

چنان که بعضی از محققان یادآور شده اند، حق این است که قائل شدن به اشتراک لفظی، از باب خلط میان مفهوم و مصداق می باشد،مغایرت آن دو در مصداق است نه در مفهوم.

آقای مصباح در ص17 بر سخن علاّمه این گونه تعلیق می زند: